Lieke van der Kroon ONS, magazine voor senioren | Gitarist Edith Leerkes:
|
juni 2025 |
|
Samen oud worden is niet
alleen weggelegd voor
geliefden. Herman van Veen
en gitarist Edith Leerkes zijn
al ruim dertig jaar elkaars
muzikale partner, klankbord
uitdager en inspirator.
Leerkes vertelt openhartig
over hoe Zij navigeren tussen
de onvermijdelijkheid van
optreden en het minstens
even onvermijdelijke ouder
worden. De Paltz, het landgoed waar het Herman van Veen Arts Center te vinden is, ligt verscholen achter Park Vliegbasis Soesterberg. De toegangspoort is alleen te vinden als je weet waar je moet zoeken. Een lange oprijlaan brengtje in het centrum van een sprookjes- achtige omgeving vol prachtige natuur, met meerdere kleine en grotere gebouwen die allemaal een eigen karakter hebben en vooral op verwondering gericht lijken te zijn. We treffen gitaarvirtuoos Edith Leerkes in de Gallery, een helderwit gebouw uit 1860, in het hart van het landgoed. Met grote gitaarkoffer in de hand ontvangt ze ons hartelijk en ze begint meteen enthousiast te vertellen. In het koetshuis woont ze zelf — Herman woont op een landgoed in de buurt — en het houten gebouw met glazen pui is een oude kapschuur, dat is nu hun zaal voor kleine optredens. Soms spelen ze zelf, maar meestal bieden ze het podium aan jong talent, gecombineerd met ervaren spelers. "We knopen graag oude vossen en jonge honden aan elkaar. Voor de oude vossen is het goed om nieuwe input te krijgen en de jonge honden kunnen weer veel leren van de ervaring van de ouderen. Dat werkt heel goed." Een mooi voorbeeld hiervan is de samenwerking met haar eigen zoon, producer en muzikant Marnix Dorrestein. "Muziek is hem natuurlijk met de paplepel ingegoten en nu leer ik ook veel van hem. In coronatijd ben ik meer zelf gaan schrijven en heb ik van Marnix geleerd hoe ik zelf muziek kan opnemen. 1k vind het heerlijk om dagenlang in mijn eentje in de studio van alles uit te proberen." Geen avond hetzelfde Muziek heeft altijd een grote rol gespeeld in Leerkes leven. Op haar elfde ontdekte ze de gitaar en wist meteen dat ze weinig anders meer wilde. "School heb ik zo snel mogelijk afgeraffeld, zodat ik naar het conservatorium kon. 1k heb me de eerste vijftien jaar eigenlijk alleen maar in de klassieke muziek begeven. Via het Amsterdams Gitaartrio kwam ik in contact met Herman en toen veranderde mijn muzikale wereld een beetje." Ze moet er zelf om lachen. "1k heb in Herman iemand gevonden met wie ik er nooit over op hoef te houden. We kunnen eindeloos doorpraten over de muziek of over de inhoud van de voorstelling. Als ik iets intellectueel niet kan volgen, vraag ik net zolang door tot ik het snap of tot hij het anders doet. Dan ben ik soms een lastpak, maar dat heeft hij toch liever dan dat ik ja en amen zeg." Dat ze blijven doorpraten heeft tot gevolg dat hun voorstellingen geen avond hetzelfde zijn. "Als er die dag of die week iets gebeurt, in ons eigen leven of in de wereld, dan kan hij dat niet negeren." Het is volgens Leerkes niet zo dat hij er een punt van wil maken in de voorstelling. "Maar het houdt hem dan zo bezig dat hij er iets mee wil doen. Hij heeft een mooie, milde wijze om nare dingen aan de orde te stellen. En het past 00k bij hoe ik in het leven sta. 1k kan niet op de barricades staan, ik ben geen verpleegster en ik kan 00k niet schieten. En dat wil ik 00k niet. Wat ik wel kan doen is een vredelievend leven om mij heen verspreiden. Als veel mensen dat 00k doen, dan möet dat toch iets uitmaken." Het gebeurt heel regelmatig dat er een lied uit de voorstelling moet, of juist een bij komt. "Dan sleutelen we 's middags aan een lied en dat spelen we die avond meteen. Dat is hartstikke spannend." Alert blijven Ondanks meer dan 45 jaar ervaring kan Leerkes nog heel nerveus zijn voor iets nieuws, vertelt ze zonder schroom. "In de tijd dat ik nog klassiek speelde dacht ik onderweg naar een concert wel eens: misschien is er brand, dan gaat het niet door. Dan ga ik vanavond gewoon naar de bioscoop. En als het concert dan achter de rug was, dacht ik: wanneer mag ik weer? Dat gevoel vooraf 'Het helpt om meer te doen in plaats van minder' was vroeger heel overweldigend." Volgens de muzikant zijn de scherpe randen daar inmiddels wel vanaf. Dat is een voordeel van ouder worden en meer ervaring hebben. Maar optreden blijft altijd spannend. "Kijk, er is maar één moment om een Stuk goed in te zetten. Je let op het publiek, op de anderen op het toneel, opjezelf. Dat vraagt een enorme alertheid." Die alertheid werkt volgens Leerkes ook geweldig bij het lenig houden van je geest. "Dat geldt niet alleen op het podium, maar ook in de maatschappij. AIs je oud wordt kun je je interesse verliezen, je zingeving,je zin om dingen te doen. Door alert te blijven op je omgeving voorkomje dat. Daarnaast merk ik dat het helpt om steeds meer te gaan doen in plaats van minder." Onvermijdelijk Met hun leeftijd zijn Leerkes en Van Veen naar haar zeggen zo min mogelijk bezig. Zij wordt in juni 66, hij telt tachtig lentes. Ze hebben elkaar één keer beloofd het tegen elkaar te zeggen als de ander niet meer kan spelen op een manier die zijn (of haar) eer waardig is. "Maar dat Zie ik nog lang niet aan- komen." Eenjaar of zes geleden doneerde Leerkes een nier en moest dus een serieuze operatie ondergaan. "Toen zei ik tegen Herman dat hij — mocht het misgaan — wel moest blijven spelen. Hij zegt namelijk altijd: Als jij stopt, dan stop ik er 00k mee'." Ze lacht. "Daar wilde hij het niet over hebben." En dan serieuzer. "1k weet dat hij wel zou doorgaan hoor, spelen en zingen is zijn leven. Maar dat soort gesprekken hebben we eigenlijk niet. Hooguit zeg ik dat zijn volgende auto wel een hoge instap mag hebben. Maar dat is zijn eer te na, hij is gek op zijn auto." Ze praat er zelf 00k niet graag over, geeft ze eerlijk toe. "1k ben heel wars van de dood. Natuurlijk popt de gedachte wel eens op. 0m ons heen overlijden steeds meer mensen, dat drukt je met je neus op het feit dat het dichterbij komt. 1k ben zo aan het hopen dat doodgaan niet hoeft. Dat heb ik van mijn vader. Hij stierf toen hij 77 was en heeft zich er met hand en tand tegen verzet. Hij zou de eerste zijn die niet zou sterven. Dat gevoel herken ik. Nu ik zelf ouder word merk ik dat ik wel eens wakker schiet 's nachts." Aan stoppen denken ze in elk geval absoluut niet. "Herman heeft altijd een agenda over meerdere jaren, daar staan in grote lijnen de tournees in. 1k vond bij een bedrijfje in Berlijn een agenda voor de komende veertien jaar." Ze lacht weer: "1k ben daarin grenzeloos optimistisch. Voor zijn verjaardag kreeg hij van mij acht dichtbundels en acht lege notitieboeken, Herman schrijft namelijk alles met de hand. We werpen onze hengel ver vooruit. Waarom zouje dat niet doen? Muziek maken is voor ons onvermijdelijk. Als het niet meer gaat, dan zien we wel weer." Ze kijkt even naar haar handen. "1k wil op mijn niveau blijven spelen. 1k weet hoe ik wil dat iets klinkt en daar wil ik niet op inboeten. 1k merk aan mijn gewrichten dat ik daar nu meer moeite voor moet doen. Die moeite doe ik dan dus graag." Lastpak De twee zijn niet alleen zuinig op zichzelf; ze zorgen ook goed voor elkaar. Ze schromen niet om elkaar een spiegel voor te houden als dat nodig is. "Herman is heel zorgvuldig over zijn gezondheid. Hij leeft gematigd en gezond; rookt niet, drinkt bijna niets en beweegt veel. Hij is wat eerder zorgelijk dan ik. 1k denk meestal: het zal wel loslopen. We houden elkaar in evenwicht. Hij helpt mij niet té nonchalant te zijn. Soms moetje iets aandacht geven waardoor het verbetert. Hij ziet dan hoe ik loop of waar ik last van heb en staat erop dat ik me laat behandelen door een fysiotherapeut. Dat laat ik me dan aanleunen. Andersom kan ik hem uit zijn zorgelijkheid halen. 1k ga niet relativeren om het relativeren, maar ik voel soms dat hij zorgelijker is dan nodig. Als hij wel eens zegt: '1k kan dat glaasje Wijn beter niet nemen'. Dan zeg ik: 'Doe maar wel'. Of als hij toch een keer een derde glaasje wil nemen dan zeg ik: Doe maar niet'. Dan kan ik 00k een lastpak zijn." Mantel der liefde Het komt volgens de gitarist natuurlijk wel eens voor dat het botst, maar ze houden allebei niet van ruzie. "We schelden en schreeuwen nooit, dat vinden we allebei verschrikkelijk. Omdat we zo intensief samenwerken weten we ondertussen wel wat handige timing is. 1k weet dat ik niet vlak voor een voorstelling iets moet aankaarten. Je weet precies van elkaar hoe je de ander op de kast krijgt en dat willen we allebei vermijden. We hebben een grote mantel der liefde. Herman is al tig jaar een geweldig stel met zijn vrouw, maar Zij zegt ook wel eens als hij ergens mee zit: Dan moetje Edith maar even bellen'. Ze moet erom grinniken. "Als er iets gebeurt is Herman de eerste die ik bel. 1k gun iedereen zo'n vriend." Lieke van der Kroon |