|
Sebastiaan Quekel Rotterdams Dagblad |
Herman van Veen slaat alarm | 7 mei 2024 |
|
Een meerderheid van de Tweede Kamer wil actie ondernemen tegen de grootschalige diefstal van stemmen en teksten van Nederlandse artiesten en tekstschrijvers door aanbieders van kunstmatige intelligentie. Den Haag Gedupeerden moeten geld krijgen en de liedjes met gekloonde stemmen moeten ofïline, stellen partijen gezamenlijk. Een nieuwe minister Digitale Zaken moet hiermee aan de slag, oppert PvdA-Groen-Links. Daarmee reageren Kamerleden op een pleidooi van Herman van Veen, wiens stem is opgedoken in de database van de omstreden AI-app Udio. Uit onderzoek van deze krant blijkt dat muziekprogramma’s als Suno en Udio hun AI-tool trainen met auteursrechtelijk beschermd materiaal van Nederlandse artiesten, onder wie Stef Bos, Di-rect-zanger Marcel Veenendaal en Herman van Veen. Iedereen zonder muzikale kwaliteiten kan nu binnen een halve minuut een geloofwaardig nummer maken, met de unieke stemmen van deze artiesten. Zij hebben daar geen toestemming voor gegeven en verdienen er ook niets aan. Udio, opgericht door voormalig AI-kopstukken van Google, belooft onrechtmatige liedjes te verwijderen, maar daar komt weinig van terecht. Te laat Het is tijd om in te grijpen, al is het daarvoor eigenlijk al te laat, verzucht Herman van Veen. „Kunstmatige intelligentie is, vrees ik, al slimmer dan wij. Van dit systeem komen wij niet meer af’, waarschuwt de 79-jarige podiumkunstenaar. Hij trekt een vergelijking met de uitvinding van de atoombom. „We hebben het momentum, net als toen met Oppenheimer (de uitvinder, red.), gemist.” Zonder toestemming iemands stem kopiëren mag niet en daarom houdt Udio zich niet aan de regels die Europees zijn opgesteld. In de zomer van vorig jaar trad een Europese wet in werking die de macht van grote internetbedrijven moet beperken. Deze zogeheten Digital Services Act (DSA) regelt het verwijderen van illegale content en stelt transparantie over de werking van algoritmen verplicht, voorwaarden waaraan Udio niet lijkt te voldoen. Sommige politieke partijen wijzen naar de Autoriteit Consument & Markt, de beoogde toezichthouder van de DSA, om de belangen van artiesten te beschermen. Maar deze partij kan tot eigen frustratie nog niet aan de slag, omdat de DSA nog niet vertaald is naar nationale regelgeving, deels door traag handelen van het kabinet. Daarmee loopt Nederland achter op andere landen in Europa. Overigens is het nog maar de vraag of Udio onder de DSA valt. „Dat zullen we eerst moeten toetsen”, meldt de ACM. Lang verhaal kort: als Udio niet zelf de illegale content verwijdert, kunnen de artiesten nu weinig beginnen. Udio erkent in een reactie dat het systeem niet waterdicht is en dat misbruik van muziek mogelijk is. Onrechtmatige liedjes gaan van het platform, verzekert een woordvoerder. Daar is twee weken na het onderzoek van deze krant bijna niets van terechtgekomen. Inmiddels reageert een woordvoerder helemaal niet meer op vragen. Daarom rest er voor artiesten nog maar één ding: een gang naar de rechter, adviseren Koos Zwaan, muzieklector (Hogeschool In-holland) en advocaat Sem Bakker. „De AI-aanbieders gebruiken immers muziek van échte mensen óm AI-modellen te trainen en exploiteren deze om winst te maken.” Wel of geen civiele zaak: het kabinet moet snel ingrijpen om een nog grotere achterstand te voorkomen, stellen Kamerleden. „Het stelen van akkoorden van liedjes en stemman laat zien dat AI volledig doorgeschoten is en te veel in handen is van multinationals die het niet zo ophebben met ethiek”, verzucht Christine Teunissen van de Partij voor de Dieren. „Een Al-kopie van een stem is onbekend terrein en de wetgever zal snel duidelijk moeten maken waar de grens ligt”, vindt Don Ceder (Christenunie). PvdA-GroenLinks ziet dat er nog ‘veel te weinig aandacht’ is voor digitale zaken in de politiek. „Daarom is het hoog tijd voor een nieuwe Minister van Digitale Zaken, die problemen zoals dit gaat aanpakken”, bepleit Kamerlid Barbara Kathman. Traag Het CDA wijst naar nog een andere wet: de Europese AI Act, een wet die vanaf 2025 eist dat creatieve makers eerst toestemming moeten geven. „De opkomst van Udio laat zien dat er geen tijd te verliezen is”, waarschuwt Kamerlid Herman Krul. VVD, SP, Volt, SGP, BBB en NSC zijn het hiermee eens. „Het is bijzonder kwalijk dat de toezichthouder door het kabinet nog niet aan de slag kan”, zegt Jesse Dijkstra (NSC). „Nederland is te traag en daar worden artiesten de dupe van”, voegt Sandra Beckerman (SP) daar aan toe. Artiesten zijn voorlopig overgeleverd aan de grillen van kunstmatige intelligentie. Herman van Veen verwacht dat het muzikale landschap kaal en ledig wordt als alle muziek straks uit een algoritme komt. Sebastiaan Quekel |