| Gelderlander Ton Verbeeten |
Theater |
30 nov 2001 |
|
Herman van Veen betoverde afgelopen zondag het publiek in de 'Oper' in Frankhui. Ze lagen aan zijn voeten volgens de toonaangevende krant in Duits- land, de Frankfurter Allgemeine Zeitung van maandag. Er kunnen heel wat mensen in de gigantische zaal van de opera aldaar. Aan de achterzijde van de 'Oper' bevindt zich Das Kleine Haus, een toneelzaaltje van het Schauspielhaus Frankfurt. Er kunnen maar heel weinig, al- thans naar verhouding, mensen in dat zaaltje. Daar greep diezelfde avond de 'Urauffiihrung', de wereldpremière, plaats van Das Theater, der Brief und die Wahrheit, een toneelstuk naar het Boekenweekgeschenk 2000, Het theater, de brief en de waarheid van Harry Mulisch. Een theatergebeurtenis van formaat, zou je zeggen. Nederlandse theatercritici - in ieder geval twee, te weten Kester Freriks van NRC Handelsblad en ondergetekende - hadden zich naar Frankfurt gespoed. Tenslotte was de verbeelding van Mulisch in gang gezet door de geruchtmakende affaire rond de acteur Jules Croiset, die in 1987 zijn eigen ontvoering in scène zette. Hij wilde daarmee aantonen dat het antisemitisme in Nederland opnieuw een daadwerkelijke dreiging vormde. Een gevaar dat nijpend was geworden toen een jonge regisseur, Johan Doesburg, met een groep studenten van de Amsterdamse toneelschool Het vuil, de stad en de dood van Rainer Wemer Fassbinder in Rotterdam wilde opvoeren. Jonge joodse activisten bezetten toentertijd het speelvlak. De opvoering kon niet doorgaan. Dat was Croiset niet genoeg. Hij deed er een forse schep bovenop. Maar, hij speelde het spel niet goed genoeg. Zijn opzet kwam uit en een schandaal was geboren. Freek de Jonge liet er zich boos over uit. Frits Barend sprak van diepe teleurstelling. De rechter toonde zich mild. Dat is allemaal lang geleden. Jules Croiset schreef in 1989 nog een apologie, het boekje met de lamentabele titel Met stomheid geslagen. Niemand las dat. Die maandag geen tittel of jota in de Frankfurter Allgemeine Zeitung over Das Theater, der Brief und die Wahrheit. En dat terwijl de voorstelling een hoog Frankfurter gehalte heeft. Want daar, in Frankfurt, lag de oorsprong van alle commotie. In 1985 hadden joodse activisten op dezelfde wijze als twee jaar later hun Nederlandse collegae de opvoering van Der Müll, die Stadt und der Tod verhinderd. Je zou zeggen dat de plaatselijke krant wel enige aandacht aan de theatrale nasleep van die affaire zou besteden. Nou, dat deed die krant dinsdag in kort bestek. De voorstelling was 'houterig', de tekst van Mulisch 'smalletjes'. Nee, dan het optreden van liumitnn vanDaar kon je nog eens een criticus van de Frankfurter Allgemeine op af sturen. Harry Mulisch was voor die twee Nederlanders. T0N VERBEETEN |