Rolf Bosboom
PZC
Emotioneel eerbetoon in sjoel 1 dec 2008

MIDDELBURG - In een uitzending op Radio 5 sprak Herman van Veen onlangs voor het eerst uitgebreid over zijn joodse wortels.


Presentator was Luuc Smit, tevens voorzanger van de synagoge in Middelburg. Die ontmoeting leidde ertoe dat Van Veen samen met gitariste Edith Leerkes gisteren naar de sjoel kwam, voor de eerste twee voorstellingen - zowel 's middags als 's avonds - van zijn speciale programma Selma, dat op 10 december in Carré in Amsterdam in première gaat. Het werden indrukwekkende bijeenkomsten.
Selma is een benefietvoorstelling, ten bate van een Israëlisch ziekenhuis, in de buurt van Tel Aviv. Het programma is een eerbetoon aan Selma Meerbaum-Eisinger, een joods meisje dat poëzie schreef in een Duits werkkamp waar zij in 1942 om het leven kwam, slechts achttien jaar oud. "Ze overleed net als Anne Frank in volkomen anonimiteit", zei Van Veen. "Haar gedichten lagen ergens in het duister."

Pas in de jaren tachtig kwamen haar 57 gedichten in de openbaarheid. Samen vormden ze een indrukwekkende getuigenis. Zeker ook voor Herman van Veen, die de poëzie als uitgangspunt nam voor het programma, mede op aanraden van zijn dochter Anne. "Ze zei: lees haar teksten, zing haar teksten, daarmee eer je haar het meest."

Van Veen heeft de poëzie vermengd met zijn eigen levensverhaal: over zijn joodse moeder die ternauwernood de oorlog overleefde, over de voortdurende ruzie die zij had met haar godvruchtige vader, over het joodse meisje Sarah op wie de jonge Herman verliefd was en over de verbazingwekkende gelijkenis die zij - zo bleek veel later - vertoonde met Selma Meerbaum-Eisinger. "Als twee spreekwoordelijke druppels."
Tekst en muziek gaan in de voorstelling bijna ongemerkt in elkaar over, met aangrijpende verhalen en prachtige liederen, zoals dat over de goochelaar Ben Ali Libi, naar het gedicht van Willem Wilmink. Vooral is Selma een uiterst persoonlijk programma, waarbij Herman van Veen regelmatig moeite had om zijn emoties onder controle te houden. "Mensen kunnen adembenemend verschrikkelijk zijn", zo luidde een van de vele veelzeggende zinnen.

De allerlaatste woorden die Selma noteerde waren: "Ich habe kein Zeit gehabt zu Ende zu schreiben." Toch klinken haar woorden, 66 jaar later, opnieuw. De Middelburgse synagoge, tweemaal compleet vol, was een uitgelezen plek voor de voorstelling. Van Veen liet aan het slot ook weten hoe vereerd hij zich daar voelde. "Het is een groot geschenk", zei hij. En opnieuw kreeg hij het te kwaad.