de Waarheid

Herman van Veen: DOOR ELKAAR

18 augustus 1979

Het is al jaren gebruikelijk dat cineasten persoonlijke ervaringen en privéproblematieken als onderwerp voor films gebruiken. Verfilming van frustraties als therapie, het zogenaamde "van-je-af-filmen". Meestal gaan deze films over op de klippen geraakte verhoudingen, een onderwerp dat vele mensen in het dagelijkse leven intens bezig houdt.


Zeer begrijpelijk overigens: een mislukte relatie treft de meeste mensen tot in het diepst van hun gevoelsleven, het is vaak uiterst moeilijk om daar "overheen" te komen.
Uit het buitenland zijn een aantal uiterst fraaie, goede en ontroerende films op dit thema tot ons gekomen. Ook in Nederland lijkt het genre van de "gevoelsfilm" inmiddels voet aan de grond te hebben gekregen. Van Brakel kwam met haar Een Vrouw als Eva. Sluizer met Twee Vrouwen en binnenkort kunnen we van Frans Bromet Een Tipje van de Sluier verwachten. Om maar meteen met de deur in huis te vallen: de nieuwe Nederlandse speelfilm Uit Elkaar, geschreven, geregisseerd, geproduceerd en gespeeld door Herman van Veen, is wat mij betreft niet geslaagd. Van Veen heeft getracht de, sterk autobiografisch getinte, belevenissen van een artiest, wiens huwelijk kapot gaat, in een gevoelige, meeslepende film vast te leggen.
Hij zet de "kunstenaar" neer als een personage dat geplaagd wordt door dromen, waandenkbeelden en angsten. Deze "hallucinaties", die op elk moment van de dag en de nacht zonder erbarmen toeslaan, snijdt hij op een dergelijke wijze door de "realiteit", de "wekelijkse" gebeurtenissen heen, dat je als toeschouwer al spoedig de draad kwijt dreigt te raken.
Het is ongetwijfeld de verdienste van de montage, waarvoor Edgar Burcksen tekende, dat dit niet gebeurt. Helaas heeft de uiteindelijke verantwoordelijkheid van auteur Herman van Veen ervoor gezorgd dat vele scènes wat mij betreft veel te lang duren. Zo gaat de sterkste scène, waarin de artiest geconfronteerd wordt met een steeds maar doorbabbelende journalist van het Henk van der Meijden type (vertolkt door Guido de Moor), kapot omdat het allemaal veel te lang wordt aangehouden. En dat geldt voor veel meer momenten.

Als de film zou worden teruggebracht tot een minuut of vijftig zou er misschien een aanvaardbare televisiefilm uitrollen, waarmee de vele Herman van Veen-fans ook meer recht gedaan zou worden. Van Veen maakt zich trouwens evenals vele mannelijke filmmakers schuldig aan een tamelijk sexistische afschildering van zijn vrouwelijke personages: ze kunnen hem bijna alleen maar in de broek graaien.

Uit Elkaar is de eerste Nederlandse film die wordt uigebracht in het Dolby stereogeluid systeem. Op de perspremière bleek de geluidsinstallatie van het theater dit geluid zo afschuwelijk te vervormen, dat van een redelijke beoordeling geen sprake kon zijn. Nadat een paar mensen daar een aantal dagen hard aan gewerkt hebben is dat allemaal gelukkig in orde gekomen, zodat nu in ieder geval een zeer fraaie geluidsband te genieten valt.

De inhoud: Vincent, een zeer bekende theater- en tv-persoonlijkheid, wordt zó door zijn carrière bezig gehouden dat zijn huwelijk met Linda (Monique van de Ven) afloopt. Vincent verwerkt de scheiding heel slecht. Hij mist vooral het contact met zijn zoontje Erik (Frits de Rek), die hij alleen nog ziet op woensdagmiddag. De gebeurtenissen grijpen Vincent zo aan dat het werken hem geestelijk en lichamelijk bijna onmogelijk wordt, hij kan zich niet meer concentreren, maar droomt steeds weg naar verschillende gebeurtenissen in het verleden, die steeds net iets anders verlopen.
Als hij naar huis gaat om de zaak met zijn ex-vrouw uit te praten, blijkt zij inmiddels met iemand anders het bed te delen. Boontje komt om z'n loontje zo gezegd, want Vincent heeft er ook steeds allerhande vriendinnetjes op na gehouden. Van Veen heeft niet voldoende afstand van zijn verhaal kunnen nemen om een voor iedereen aanvaardbaar geheel af te leveren. Hij is blijven steken in veel gestaar, opgeklopte emoties en, wat mij betreft, vals sentiment. Toch is er een groep mensen die letterlijk kapot uit de zaal komt, waar dan een andere groep tegenover staat die de film werkelijk afschuwelijk vindt, niet meer dan een slechts Kasteelroman.
Uit Elkaar is een film die bij fans van Herman van Veen dan misschien geweldig kan aanslaan, maar die bij mij alleen de reactie "er is veel leed op deze wereld" oproept.