Herman van Veen over leven, liefde, verdriet en chaos
"Er zijn momenten dat het allemaal te veel wordt..."
Hij is een op handen gedragen cabaretier, dichter, zanger, violist, clown en filosoof met een mystieke uitstraling. Maar bovenal voelt hij zich vader van vier kinderen waaronder zijn eveneens beroemde dochter Babette, opa van Babette's zoontje Sebastiaan en echtgenoot van -zijn derde vrouw- Gaetane Bouchez. In een openhartig gesprek deelt Herman van Veen zijn diepste gevoelens met Story: "In elke nieuwe agenda gaan eerst de data van de familie. De rest plannen we eromheen..."
Het juichende publiek in het bomvolle Deutsche Theater van München weet van geen ophouden. Een gescandeerd "Zugabe", "Zugabe" zwelt aan. Keer op keer! Een dag later beschrijft het vooraanstaande dagblad Münchner Merkur: "Wat van Veen kan, kunnen
vele andere artiesten ook. Maar in al zijn raffinement als artiest op de bühne beweegt hij zich bovenal als mens, alle onvolkomenheden en zelfspot incluis..."
De tijd van Herman van Veen is beperkt, hij heeft nog zoveel te doen en zovelen wachten op hem...
Wanneer is genoeg genoeg voor jou?
"Er zijn momenten dat het allemaal te veel wordt. Te veel vragen, te veel mensen, te veel verdriet, te veel chaos. Ik vlucht dan in mijn kop. Of de tuin. Om mijzelf te hervinden. Een wandeling doet bij mij wonderen. Laat me los in een bos en ik kom als een ander mens terug. Een strandwandeling, een tocht door de bergen plaatst je in het juiste perspectief."
Je zingt over liefde of verliefdheid. Wat is liefde?
" Liefde is in feite weerloos zijn. Als dat het geval is, bestaat het onvoorwaardelijk
overal om ons heen, in elke cel van ons wezen, in de ruimte die onze leegte met die
van het universum verbindt. Misschien is liefde God, de natuur, niet te bewijzen.
Misschien het aanvaarden, houden van een ander. En in zijn puurste persoonlijke
beleving vooral een spiegel. Misschien zijn er gewoon geen woorden voor liefde en misschien wel omdat wij er zó door worden omringd dat wij er geen erg in hebben. Het leven leren zien als een liefdevol geschenk."
Wat zijn je drie mooiste herinneringen?
"Als ik daar spontaan een antwoord op moet geven: de geboorte van de kinderen, het lachen
van mijn ouders, de seringen in de tuin."
Als kunstenaar heb je een onvoorstelbaar buitengewoon druk bestaan. Vind je tijd
om naar een ouderavond op school te gaan, om met je kleinkind te gaan wandelen en spelen?
Plan je die tijd in zoals bijvoorbeeld een concert?
"In elke nieuwe agenda gaan eerst de data van de familie. Dat staat vast. De rest plannen we eromheen."
Hoe is het om opa te zijn? Er zijn geleerden die stellen dat het onverantwoord is om op deze wereld nog kinderen te zetten.
"Het is mooi rustig om opa te zijn. Dat wetenschappers het onverantwoord vinden om kinderen in deze wereld te zetten, is onvoorstelbaar. Dat houdt in dat twee mensen niet meer in staat zijn hun kinderen een toekomst te bieden; een wereld met ongekende mogelijkheden in plaats van een leven met beperkingen en angst. Dat houdt ook in dat zij ervan overtuigd zijn dat hun kinderen niet in staat zullen zijn voor de wereld te zorgen. Ik zou graag willen weten of zij de wereld hebben gevraagd of dat zo is? Is de wereld echt ten dode opgeschreven? Ik ben al dertig jaar bezig de Rechten van het Kind handen en voeten te geven, op te komen voor de wereld, de natuur, haar kinderen. Dat is in mijn ogen een gezamenlijke verantwoordelijkheid. Ik ben er dan ook vast van overtuigd dat we daar met z'n allen in kunnen slagen als we er de prioriteit aan geven. Niet in eerste instantie vragen: Wat levert dat op? Maar: Wat betekent dat voor het naleven van de Rechten van het Kind? Mogen wij zomaar een stad bombarderen als we beloofd hebben dat we het kind zullen beschermen zodat het zich lichamelijk en geestelijk kann ontwikkelen?"
Hoe is het om hier voor Duitsers op te treden? Is jouw emotie hun emotie?
"Ik ben in eerste instantie muzikant. Zing weliswaar woorden in een taal die ze verstaan, maar communiceer in een universele taal, die van de muziek. Ik hoor hun respons, waarom ze lachen, waarom ze huilen. Dat maakt onze emoties uitwisselbaar. Alleen zijn de situaties waarin we ze beleven, anders. Ik vertel in onze voorstelling wat we hebben meegemaakt en laat ruimte aan het publiek daarin hun eigen verhaal te ontdekken of te herkennen."
Als je zegt dat je laatste cd -Andere Namen- de beste is, betekent dit dan dat je op de een of andere manier tot meer inzicht bent gekomen?
"Elke laatste cd laat horen waarmee ik op dat moment bezig ben. Letterlijk in woord en geluid, gevoelsmatig in emotie. Het is het einde van een reis en tegelijk een tussenstation aangezien de volgende cd er aankomt. Dat maakt het inzicht van "nu" nooit beter dan dat van "toen". Weet niet "meer" dan vroeger, begrijp het alleen anders. Heb niet minder problemen, sta er hoogstens efficienter bij stil. Vergelijk het met een toverbal: elke dag is de kleur anders. Ik geniet van elke kleur, laat mijn leven er niet van afhangen. Ik wist dat eigenlijk mijn hele leven al, ik kom er nu blijkbaar meer aan toe."
Welke dag zou je willen overdoen?
"Geen enkele."
Ga je nu niet een beetje erg kort door de bocht?
"Het enige moment dat je hebt om iets te doen, is als dat moment er is. Geen minuut
later, geen seconde eerder. Wanneer je in dat besef -al dan niet met volle
overtuiging- kiest voor het beste wat je in je hebt, is er geen reden om het
over te doen. Daarbij: het kan gewoon niet."
Je mag zes mensen -onder wie ook overleden personen- uitnodigen voor een dineetje. Wie kies je en waarom?
"Mijn beide ouders om ze nog een keer te laten weten hoe het met mij gaat nu ze er niet meer zijn. Jezus om te vragen waarom en hoe dat ook alweer zat met het lopen over water. En vrouwe Justitia om te vragen wat we met z'n allen moeten doen om te voorkomen dat het toch telkens zo uit de hand loopt. En het ongeboren kind om te vragen over het leven vóór het leven. Mijn volgende reincarnatie om te vertellen dat ik welkom ben na mijn 120ste en dat ik hierna graag meer haar zou willen hebben zodat ik minder vaak mijn hoofd zal stoten."
Als je over God praat, over welke God praat je dan? Heb je de dood van je vriend, die omkwam bij een verkeersongeluk en over wie je nu zingt, begrepen?
"Ik praat over de God die een gedachte is, een belofte. De God die mijn vader is,
mijn zoon, mijn geest. De God die geen oordeel heeft, geen voordeel, geen vooroordeel.
De God die troost biedt, kracht, raad, houvast. De God waarin je mag geloven en die
misschien wel op je wacht. De God die mijn vriend, mijn ouders laat leven in de wereld
om mij heen, in de wereld die ik ben. Dus ook de God die niet bestaat en mij met mezelf
laat. Ik probeer de dood niet te begrijpen. Het hoort erbij op een manier dat
ieder daar zijn eigen betekenis aan kan geven. Ik schreef vorig jaar het boek
Troost, ook om te vertellen wat mijn gedachten waren rond de dood van mijn ouders.
Ik ken mensen die hun leven lang bang zijn om dood te gaan. Anderen die geen afscheid
kunnen nemen van een dierbare overledene, sommigen die voortdurend in
de leegte van een opengevallen plek leven. Of zij die zich overgeven aan de
zinloosheid van het overgebleven leven. Maar dat leven ben je toch zelf? Ik
heb dat ingezien toen mijn ouders stierven: ik werd onmiddellijk erna voor het eerst opa. Het nieuwe leven was dáár, tegelijk met het besef dat ik een van de volgenden zal zijn die plaatsmaakt. Het leven voegt zich als water in de aarde. Of we willen of niet..."