het Parool
Stefan Raatgever

Herman van Veen:
‘Ouder worden, zoals ik het kan, is een rijk proces’

9 sept 2021


Met een nieuw album en een boek viert Herman van Veen anderhalf jaar na dato alsnog zijn 75ste verjaardag. Ondertussen is hij alweer op tournee. ‘Hoeveel mensen kijken heeft geen invloed op het plezier.’

Herman van Veen strekt zijn arm uit en wijst. Daar aan de andere kant van dit bijgebouw van het naar hem vernoemde Arts Center, gelegen op een bosrijk landgoed op de Utrechtse Heuvelrug, trotseerde hij de muzikale uitdroging en andere theatrale symptomen van de coronacrisis.

Op een houten verhoginkje speelde Van Veen samen met zijn twee vaste muzikanten Edith Leerkes en Kees Dijkstra maandenlang, twee keer per week – showtime stipt acht uur ’s avonds ­– hun theatervoorstelling. “Van begin tot einde, ja. Inclusief toegift,” bevestigt de muzikant (76). “En vooraf aten we gezamenlijk op het tijdstip dat we in het theater ook aan tafel zouden gaan. Publiek? Soms nodigden we een paar vrienden uit of vroegen we een passant zijn boswandeling te onderbreken. ‘Komt u vooral binnen, we staan hier een voorstelling te zijn.’ En dan speelden we. Soms voor twee man, soms voor vijf.”

In Carré zou u elke avond zeker 1500 man in de zaal hebben gehad. Waarom dan deze keuze?

“We zijn muzikanten! We willen spelen. Kijken of het lukt dat Fis-akkoord precies goed te laten klinken. Nee, hoeveel mensen daarnaar kijken heeft geen invloed op het plezier. Je speelt om het spel niet om wat het teweegbrengt. En we moesten ook oefenen, de ingekorte voorstelling van 90 minuten in de vingers krijgen.”

Met de oorspronkelijke voorstelling had Van Veen zijn 75ste verjaardag van maart vorig jaar luister bij willen zetten. Dat kun je wel zien dat is hij ging uiteindelijk afgelopen juli in Carré in première. Een nieuw album met dezelfde titel verschijnt vrijdag, vergezeld van een boek dat als ondertitel ‘Herinneringen’ draagt. Met nadruk geen memoires, aldus Van Veen: “Ik heb geprobeerd herinneringen te koppelen aan actuele ervaringen. Er zijn veel zaken waarvan ik altijd dacht te weten hoe ze zaten, maar die in werkelijkheid anders blijken te liggen. Dat soort inzichten hoort bij de fijne bijkomstigheden van ouder worden.”

Is dit een fijne levensfase?

“Ouder worden, zoals ik het kan, is een rijk proces. Maar ik besef: dat is een kwestie van mazzel. Op mijn leeftijd krijg je een soort droneperspectief op de mensen om je heen. Dat je uitspraken hoort en denkt: typerend voor iemand van 30. Bij mijn levensfase hoort de neiging te vertellen. Over vroeger. Of over iets wat je aan de weet bent gekomen. Als je die dingen niet kunt vertellen, omdat er geen oren voor zijn, is dat eenzaamheid. Mijn voorrecht is dat er nog genoeg mensen zijn die naar mijn verhalen, naar mijn gedachten willen luisteren. Zowel in de zalen als bij mij thuis.”

Uw 75ste verjaardag viel nagenoeg samen met het begin van de coronapandemie in Nederland.

“We zouden een jaar lang optreden op alle plekken waar ik altijd op visite ga om te spelen. Maar net voor het allemaal zou beginnen, begon het niet. Het schema voor vier jaar was in kannen en kruiken, maar moest allemaal uit die kannen en die kruiken. En met dat scrabblespel zijn we eigenlijk nog steeds bezig.”
“Dat is de praktische kant, maar doordat ik de afgelopen 55 jaar steeds ongeveer dezelfde reis heb gemaakt, heb ik een relatie opgebouwd met de mensen die horen bij die visite-adressen. Verre vrienden bij wie het ontzettend fijn terugkomen is. Maar dat liet veel langer op zich wachten dan normaal. En voor veel mensen – en dat zijn over alle plekken die ik bezoek helaas enkele tientallen – is dat te lang gebleken. Ook dat is droevig genoeg inherent aan mijn leeftijd helaas. Als je elkaar te lang niet ziet, kan dat grote gevolgen hebben.”

Toch spreekt uit uw nieuwe muziek veel levensvreugde. Waar haalt u die vandaan?

“Dat zit hem in nieuwsgierigheid. Boven mijn bureau heb ik een interview met een Duitse professor hangen. ‘Ich will wissen’, staat erboven. Ze had mijn zuster kunnen zijn. Ik wil altijd weten hoe en waarom iets zo werkt en hoe het dan verder gaat. En het mooie is: elk antwoord leidt tot nieuwe vragen. Altijd. Ik las over het herseninfarct van mijn leeftijdsgenoot Maarten ’t Hart. ‘O, dan ga ik dood,’ had hij bij de diagnose geconcludeerd. Ik zou daarbij wel een vraagteken durven zetten.”

Bedoelt u dat u denkt dat u misschien niet dood gaat?

Met een guitige blik: “Het loopt af zoals het met iedereen afloopt. Maar ergens is er iets in je dat zegt: misschien loopt het met mij anders af.”

In het openingsnummer zingt u: ‘Ik kan de speld nog horen vallen/Mazzel.’ “Ik heb genetisch gezien grote mazzel, ja. En daarbij is ht een kwestie van onderhoud. En bang genoeg zijn. Dus geen onbezonnen, gevaarlijke dingen doen. Ik vind wijn erg lekker ruiken en sta me daarom toe ervan te proeven, maar waak voor overmoedigheid.”
“En met het onderhoud heb ik inmiddels ruim ervaring. Zonder overdreven te doen, hè. Ik doe niet aan joggen, sport bestaat voor mij uit voetballen met de kleinkinderen. Ik blijf fit door te spelen. Zingen is, dat weet ik zeker, gezond voor een mens. Dat resoneren van je lijf, het delen van emoties, werkt voor mij helend.”

De liedtekst vermeldt ook de aankondiging: ‘Ik zing en dans tot ik klets met de begonia’s’.

“Er gaat natuurlijk een moment komen dat iemand mij van het toneel tilt. Dan is mijn mazzel over.”

Hoe ziet u dat moment voor zich?

“Niet. Ik wil me dat niet voorstellen. Ik denk dat dat invloed heeft, dus denk ik daar niet aan.”

Hoe treedt u dan uw komende tournee tegemoet? Precies hetzelfde als toen u 26 was?

“In elk geval niet als een eind, maar nog steeds als een volgende stap. Een reis waarvan ik de uitkomst niet ken, maar waaraan ik wel vol goede moed begin. In hotels waar ik logeer zeg ik bij vertrek nog steeds letterlijk ‘tot ziens’ tegen mijn vaste kamer. Daarmee denk ik mezelf te programmeren tot een volgende keer. Ik zie je lachen, maar die methode heeft er tot op heden steeds toe geleid dat ik er weer terugkwam.”


Herman van Veen – Dat kun je wel zien dat is hij verschijnt vrijdag via Universal Music. Tournee: t/m 2 juli 2022. . .



Stefan Raatgever