|
VARA Gids Henk van Gelder |
Hilversum bestond niet | 14 mrt 2020 |
|
Toen de 23-jarige Herman van Veen zijn allereerste eigen tv-showtje .sBvaa» maakte, op 4 april 1968, kwam de gerenommeerde tv-criticus Nico Scheepmaker woorden te kort. Dit was ‘een historisch gebeuren in zakformaat’, schreef hij in zijn dagelijkse tv-rubriek in de regionale kranten. En sterker nog: ‘Ik hoop dat het Nederlandse volk goed gekeken heeft en beseft dat hier een aankomend cabaretier van groot formaat aan het woord was.’ Nico Knapper herinnert zich die lof nog bijna letterlijk. Als tv-regisseur bij de VARA was hij destijds gespecialiseerd in programma’s met nieuwe Nederlandse liedjes (of vertalingen uit het Frans) en nieuwe liedjeszangers. Joop Koopman, de toenmalige chef amusement bij de VARA, had hem getipt over een springerige jongeman, die nog bij zijn ouders in Utrecht woonde, in kleine kring gekke liedjes zong en daarbij viool kon spelen. ‘Ga maar eens kijken,’ luidde Koopmans advies. Knapper zag een knaap in wie hij grote talenten vermoedde. Hij liet de piepjonge ontdekking optreden in een eenmalig liedjesprogramma en bezorgde hem een gastoptreden in Mies en scène, de veelbekeken praatshow van Mies Bouwman. En toen volgde het showtje waarover Nico Scheepmaker zich zo verrukt betoonde - en niet als enige. Prompt besloot de VARA-leiding de veelbelovende Herman van Veen te contracteren voor vier nieuwe shows. Hij mocht op kosten van de omroep zelfs een weekje naar Londen, om inspiratie op te doen. Samen met Nico Knapper en pianist Laurens van Rooijen liep hij aldaar de theaters af om variétéshows en musicals te zien. ‘Als een spons heeft Herman toen alles in zich opgezogen,’ zegt Knapper. Ook werd contact gelegd met de Engelse dansgroep Pan’s People die een vaste verschijning in de vier Herman van Veen juichen (‘een in alle opzichten prachtige show1), maar elders was de ontvangst aanzienlijk minder prettig. Van Veen is een groot talent, maar ook een beperkt talent,’ oordeelde de Volkskrant. ‘Hij is niet in staat een show te dragen, zeker niet zonder een bekwame regisseur naast zich. En die miste hij duidelijk.’ En toen gebeurde er iets onverwachts. Een week na de tweede uitzending maakten de artiest en de regisseur gelijktijdig en unaniem bekend dat ze geen derde en vierde aflevering meer zouden maken. Het was afgelopen, besloten ze - en het was niet mooi geweest. ‘Ik ben een theaterar-tiest en nog lang geen tv-artiest,’ schreef Herman van Veen in een brief aan de VARA-directie. ‘Ik heb het willen proberen, maar ik moet eerlijk bekennen: ik ben de mist ingegaan, ik ben in de verste verten niet uit de verf gekomen.’ Voorlopig heb ik genoeg van televisie, misschien over drie, vier jaar ben ik zo ver dat ik een reeks televisieprogramma’s op mijn nek kan nemen - nu kan ik het echt nog niet. Je moet gewoon eerlijk zijn tegenover jezelf.’ ‘Waar het eigenlijk op neerkwam,’ verklaart Nico Knapper ruim een halve eeuw later, ‘is dat we te zeer over het paard getild waren. Herman en ik dachten echt dat alles wat we aanraakten, in goud zou veranderen. Maar toen we inzagen dat het niet alles goud was, zijn we snel gestopt. Ik vind het nog steeds een goede zaak dat we destijds die zelfkritiek konden opbrengen. En daar kwam nog bij dat we alle twee de schuld op ons hebben genomen. In zo’n geval zie je meestal dat de een de ander de schuld geeft en de ander de een. Wij niet. Herman zei tegen iedereen: het is mijn schuld geweest. En ik zei óók tegen iedereen dat het mijn schuld was geweest. Daardoor is het ook mogelijk geweest dat we dikke vrienden zijn gebleven. Maar nee, we hebben daarna samen geen tv-shows meer gemaakt. Op de televisie gaf Herman voortaan de voorkeur aan registraties van zijn theatershows.’ Wel oogstte hij eindjaren 70 nog tv-succes met twee slapstickachtige filmseries voor kinderen (De wonderlijke avonturen van Herman van Veen, gevolgd door Herman en de zes), die in samenwerking met de Duitse televisie werden geproduceerd en hier te zien waren in een Nederlandse nasvnchronisatie. Minstens één klassiek geworden nummer was uit die reeks afkomstig: het hijgerige haastlied ‘Opzij, opzij, opzij’, dat in 1979 zelfs de veertiende plaats in de Nederlandse Top-40 bereikte. En dan was er nog - niet te vergeten - de hoogst populaire tekenfilmreeks Alfred Jodocus Kwak, waarvan hij wel de geestelijk vader was, maar uiteraard niet de hoofdpersoon. En toch maakte Herman van Veen sindsdien nog één korte serie tv-shows voor volwassenen, onder de titel Kussen. Niemand weet het nog, maar er werden in de zomer van 1982 vier afleveringen opgenomen in een studio met een kussen van 12 bij 16 meter op de vloer (vandaar de titel). Van Veen was de centrale figuur die dagdromend diverse thema’s belichtte - van ouderlijk gezag tot en met de banden tussen de katholieke kerk en de militaire junta’s van Zuid-Amerika. In allerlei bijrolletjes doken toenmalige grootheden op als Anne-Wil Blankers, Albert Mol en Ramses Shafïy. ‘Het is televisie met een traag verlopende handeling en veel symbolische beelden die tijdens de liedjes van Van Veen in het droomachtige verhaal worden gemonteerd,’ schreef Emile Schra in zijn recente biografie Herman van Veen, portret van een veelzijdig kunstenaar. Maar alsof de duvel ermee speelde: de twee eerste afleveringen werden uitgezonden, en de twee laatste niet. Net als vijftien jaar eerder bij de VARA. In dit geval was het echter de KRO die de zaak stopzette. De omroep eiste dat Van Veen de schaar zou hanteren. Tot de pijnpunten behoorde een verwijzing naar zelfmoord en vooral een scènetje met Ramses Shafïy als corrupte kardinaal. Sussend zei de KRO dat er slechts een paar minuten moesten worden geschrapt. Maar omdat Van Veen daar niets voor voelde, verdween Kussen geruis loos van het scherm. En het werd niet eens een rel(letje). Nadat de eerste twee uitzendingen van Kussen nauwelijks waren gerecenseerd, bestond er blijkbaar voor de rest van het verhaal helemaal geen belangstelling meer. Er is zo goed als niets van bewaard gebleven. Ook biograaf Schra heeft er in zijn lijvige boek niet meer dan één alinea voor over. Zo heeft Herman van Veen, nu hij 75 wordt, onnoemelijk veel om op terug te kijken. Waarbij zijn formidabele theatercarrière en zijn cd-oeuvre (184 cd’s!) onbetwist voorop staan. Maar zijn tv-geschiedenis is dus met aanzienlijk minder succes gepaard gegaan. De man die zichzelf een theaterartiest noemde, is geen echte tv-artiest geworden. «- De KRO eiste dat Van Veen de schaar zou hanteren. VOLLE ZALEN: HERMAN VAN VEEN 75 ZATERDAG. NPO 2,20.35 Zanger, muzikant en theaterpersoonlijkheid Herman van Veen wordt 75. Hij leidt Cornald Maas rond op landgoed De Paltz in Den Dolder, dat hij heeft om getoverd tot een sociaal-culturele ontmoetingsplek. In zijn ouderlijk huis in Utrecht haalt Van Veen herinneringen op aan zijn vroegste jeugd, net na de oorlog. Henk van Gelder |