Henk van Gelder schreef 20 oktober 2001 in de VARA TV Magazine

Op elke steiger klonk een lied



Willem Wilmink, uniek tekstschrijver te Enschede, wordt 65 en Radio 2 eert hem met een avondlange hommage. Over de bedenker van de hits 'Hilversum III' en 'Frekie', die Eddy Christiani net zo goed poëzie vond als Herman Gorter.

Toen zijn Nederlandstalige vinyl-top-IOO zo'n succes was geworden, besloot uitgever en vrijetijdsverzamelaar Vic van de Reijt er nog een tweede top 100 aan toe te voegen. Ditmaal over de beste vertaalde nummers. En naarmate de lijst in Het Parool vorderde, nam deze zomer ook de nieuwsgierigheid naar de nummer I weer toe. Wie zou worden uitgeroepen tot de beste van allemaal? Het dorp van Wim Sonneveld? Ritme van de regen van Rob de Nijs? Manuela van Jacques Herb? Niets daarvan. Dwars tegen alle publieksfavorieten in koos Van de Reijt echter een heel ander nummer: de Herman van Veen-hit Hilversum III, geschreven door Willem Wilmink.

Eigenlijk leverde Wilmink niet eens een vertaling, maar een nieuwe tekst op muziek van buitenlandse herkomst. Herman van Veen was in Duitsland op een lekker deuntje gestuit. Het heette Lanfj scha nimma fj'sehn en werd uitgevoerd door de groep Haindling. Van Veen wilde een vertaling voor zijn nieuwe theatershow. 'Maar dat waren kerels uit Beieren,' zei Wilmink later, 'godverdorie, ik verstond er geen donder van! En toen heb ik zelf maar iets gemaakt. ' Tja, een Twent zal zichzelf niet snel op de borst slaan.' Wat hij ervan maakte, was een mooie, stemmige herinnering aan de tijd dat de mensen op straat-en op de steigers -nog zelf een lied aanhieven, in plaats van de radio te laten schallen. 'Hilversum III, in feite een aanklacht tegen de covercultuur, is een mooie winnaar van de cover trofee,' aldus Van de Reijt aan het slot van zijn serie (die binnenkort in boekvorm verschijnt). Natuurlijk is het de pure kwaliteit voor tekst, muziek en uitvoering, die het nummer op de eerste plaats deed belanden. Maar er speelden bij Van de Reijt ook persoonlijke motieven mee. In de jaren 60 studeerde hij immers Nederlands aan de Universiteit van Amsterdam, waar Willem Wilmink tot taak had studentengroepen te begeleiden. 'Jongens, daar heb ik helemaal geen opleiding voor gehad,' moet Wilmink toen hebben gezegd. 'Vinden jullie het goed dat ik jullie stiekem wat mooie teksten ga voorlezen?' Daarop werden de studenten geconfronteerd met Herman Gorter, Hendrik de Vries en Koos Speenhoff- zware en lichte poë- zie door elkaar, want Wilmink maakt daar geen verschil tussen en al op het tweede college had de docent zijn accordeon bij zich. Na het derde college gingen ze gezamenlijk naar café Hoppe in Amsterdam, schrijft Van de Reijt, 'en dat bleven we daarna doen. Ook nam Willem ons mee naar een goede Chinees, dan moesten we ons geld op tafel leggen (de een had drie gulden op zak, de ander 4,50, een derde helemaal niks), dat stak Willem bij zich en vervolgens waren we zijn gast en mochten we zoveel eten en drinken als we wilden.' Zelfheeft Wilmink achteraf altijd met afschuw over zijn universitaire loopbaan gesproken, maar voor zijn toenmalige studenten- onder wie ook Jacques Klöters, Doeschka Meijsing, Henk Spaan en Theodor Holman -kon hij nooit meer kapot. En de rest van Nederland kent hem van zijn unieke oeuvre, van de honderden liedjes die hij schreef(zoals De oude school, Arm Den Haag, Frekie, Meisjes uit vervlogen dagen), de gedichten, de vertalingen van middeleeuwse verzen, de speelse dichtcursus en de beredeneerde bloemlezingen waarin hij zo aanstekelijk bleef volhouden dat poëzie overal te vinden is. Net zo goed bij Eddy Christiani als bij J .H. Leopold.

Over al die aspeçten gaat het op Radio 2 vanavond. Alle programma' s die daar wekelijks aan de kleinkunst zijn gewijd, staan nu in het teken van Willem Wilmink. Hans van Dijk draait in De bovenste plank hoogtepunten uit het kinderrepertoire, Uitgelicht haalt herinneringen op met ex-studenten, Coulissen laat Wilmink via archief- opnamen zelf aan het woord, Andermans veren richt zich op de vertalingen, Podium hoopt op Joost Prinsen als hoofdgast en Volgspot live ontvangt Wieteke van Dort en andere uitvoerenden.
'Een paar maanden terug wijdden we een hele avond aan Anme M.G. Schmidtgewijd,' zegt initiatiefnemer Hans van Dijk, 'en na afloop zeiden we: dit is iets om vaker te doen. Wilmink wordt deze week 65, dat leek ons een leuke aanleiding. Het is de moeite waard, hij heeft een prachtig oeuvre geschreven.' Van Dijk merkte dat ook bij het samenstellen van de VARAgram-cd die dezer dagen uitkomt; hij kon putten uit opnamen van Herman van Veen, Jenny Arean, Joost Prinsen, Wieteke van Dort, Willem Nijholt, Carry Tef sen, Gerard Cox, Joke Bruijs, Len- ny Kuhr, Adèle Bloemendaal en vele anderen. Het feestvarken zelf houdt zich deze avond ver van de microfoon. Sinds hij enkele jaren geleden door een herseninfarct werd getroffen, moet Wilmink zichzelf in acht nemen. 'Als ik niet verder spring dan mijn stok lang is (en dat is niet ver) , red ik het wel,' schreef hij dit voorjaar aan vrienden. Inmiddels woont hij alweer geruime tijd in de Javastraat in Enschede, waar hij 65 jaar geleden werd geboren, schuin tegenover de oude lagere school die hij bezocht. Een recent liedje getuigt daarvan: 'Ben al ver op mijn weg, van de wieg naar de kist, en wat ik bijleer lijkt steeds meer I op wat ik al wist I in de Javastraat...'


Henk van Gelder