|
Plus Dolores Thijs |
Herman van Veen | september 2020 |
|
Hij werd 14 maart jongstleden 75 jaar en viert dat onder meer met een maand optreden in Carré. Herman van Veen - de meest veelzijdige podiumkunstenaar van Nederland - staat nog net zo onbevangen op het toneel als vijftig jaar geleden. "Misschien is nieuwsgierigheid wel mijn grootste drijfveer." Uw voorstelling heet Dat kun je wel zien dat is hij. Hoe ziet ‘hij’ zichzelf? “Als een wat oudere vader met een jonge inborst, gelukkig om mét wie hij en vóór wie hij kan doen wat hij zo graag doet. Hij realiseert zich dat hij vooral genetische mazzel heeft en dat op de dag datje geboren wordt, de ouderdom al in je woont. Het leven loopt zoals het loopt. Hoelang je hebt, geen mens die het weet. Je kunt het wel een beetje sturen, maar uiteindelijk lijkt het toeval bepalend.” Hoe begon dat leven voor u? “Ben op 14 maart 1945 geboren, uit liefde en hoop op een betere toekomst. Dat het nooit meer oorlog zou worden. Mijn ouders, twee schatten, waren er gewoon, voor ons en elkaar. Ze sliepen - zelf gezien - arm in arm in bed. Ik denk graag aan hen en kan heel blij worden van de herinneringen. Mijn moeder die in de deuropening staat, met haar schort om en haar armen over elkaar. Kijkend waar we bleven en dan schreeuwen: ‘Hermaaaaan!’ Die mensen gonzen nog steeds door in mijn hoofd. Zij zijn nooit écht overleden.” Heeft het ouder worden u sterk veranderd? “Het heeft indrukwekkende aspecten. Je doet het voor het eerst. Alles is fris en nieuw. Er gaat een wereld voor je dicht. Ik denk dat de mens niet heel veel verandert in een leven. Je leert met jezelf omgaan. Hoe flexibeler je bent, hoe meer kansje hebt. Hoe kwetsbaarder je jezelf opstelt, hoe sterker je wordt. Hoe meer je weet en begrijpt, hoe groter je wereld wordt, omdat het ook je angst wegneemt. Het zijn honderdduizenden pasjes ontwikkeling. Aan wat is geweest, kan ik niets veranderen. Wat de toekomst betreft hoop ik dat het mag doorgaan.” En fysiek? “Heb nog geen drastische problemen, maar ga economischer met mijn krachten om. De jaren tellen. Spring niet meer in een karperduik van het toneel. Ga ook niet meer zo vaak door de klok van twaalf met de toegiften. Los van wat krakende onderdelen en het regelmatig kwijt zijn van namen, beschouw ik deze tijd, als de beste tijd van mijn leven.” ? Wat waren daarin de mijlpalen? “Dat zijn fracties. Een ontmoeting, een gezongen zin, een bepaald licht datje herinnert aan. Vaak heel onverwachte dingen. Spontaan. Het voor het eerst zien van de zee, het springen van impala’s. Een concert van Cecilia Bartoli, Nina Simone. Een brief van een acteur die Charlie Chaplin nog gekend had. Een wandeling met Wim Kan, het zien van het publiek in L’Olympia in Parijs. Het kwispelen van de honden als ik thuiskom. Mijn vrouw die in bed mijn hand zoekt. En voor alles nog de geboorte van de kinderen en kleinkinderen. Sprakeloos ben ik daarvan.” Uw kinderen traden in uw voetsporen. Hoe is dat voor u? “Het zijn mijn maatjes. Ze zijn heel dichtbij, altijd geweest, we zien elkaar veel. Babette acteert en zingt -dat kan ze heel mooi Anne schrijft romans en maakt theatervoorstellingen. Merlijn heeft het conservatorium in Den Haag gedaan en geeft wereldwijd seminars over geluidsopnametechnieken. Valentijn, de oudste, deed Europese studies en werkt nu in de organisatie van het Herman van Veen Arts Center.” Waarom richtte u dit kunstencentrum op? “Zo’n vijftien jaar geleden ben ik gaan schilderen, vaak grote, abstracte doeken; we barstten uit onze voegen. Op Landgoed De Paltz in Soest verworven we een villa en bijgebouwen voor wat wij al meer dan vijftig jaar doen: het ontwikkelen van kleinschalige culturele activiteiten voor kinderen, 65-plussers, mindervaliden en mensen met een kleine beurs. Ze kunnen er prachtige dingen beleven: kamerconcerten, exposities, seminars, lezingen, natuur. Vaak gepresenteerd in Harlekijns traditie, door jonge veelbelovende kunstenaars.” Uw grootste levensles? “Dat het meeste anders blijkt dan je dacht. Groter, hoger, dieper, verder, dichterbij.” Muzikant, schrijver, schilder. Zijn zoveel talenten een zegen of legt het ook een druk op u? “Ik speel viool wat ik niet zingen kan. Schrijf wat ik niet schilderen kan. Eén groot reddend zwemmen. Iemand die organist is, heeft het een stuk gemakkelijker. ‘Ik hou van Bach, dus orgel ik.’ Mijn ‘veelzijdigheid’ werd vreemd genoeg een specialisatie. Onder een lapjesdeken kun je ook goed slapen. Ooit was mijn voorbeeld de commedia dell’arte-figuur Harlekijn. Hij ging gekleed in een kostuum genaaid van alle mogelijke bonte lapjes. Net als hij zie ik vaak ook de andere kant, de humor. Het leven zou anders ondraaglijk zijn.” U bent een romanticus, maar ook een sociaal bewogen realist. “Ik zet me al meer dan veertig jaar in voor de rechten van het kind, die nog steeds wereldwijd met voeten worden getreden. Op dit moment kan geen mens garanderen dat een miljard kinderen ouder wordt dan 12 jaar. Twintig procent van de wereldbevolking lijkt er feitelijk niet toe te doen. Dat zegt veel over onze beschaving. Waar ik kan initieer ik, mondiaal, met anderen, kleinschalige projecten om de kinderrechten handen en voeten te geven. Ik ben ervan overtuigd dat de wereld pas een kans heeft als het de kinderen goed gaat.” U sluit uw verjaardagstournee af in Carré, waar u als 26-jarige voor het eerst optrad met Harlekijn. Sedertdien stond u er 550 keer. Gaat u het nu rustiger aan doen? “Mijn leven is een vorm van spelen. Ik doe het nog met net zo veel passie als toen ik 25 was. Er komt geen eind aan ontwikkeling. Of je nou violist bent, zanger of schrijver: ik weet nooit genoeg voor wat ik nodig heb. Ik sla bladzijden Qm, wil weten: hoe gaat het verder? Waar gaat het heen? Het leven is zo ongelooflijk fascinerend en naarmate ik meer weet, groeit mijn bewondering voor dit fenomenale systeem. Misschien is nieuwsgierigheid wel mijn grootste drijfveer. Je hoopt natuurlijk nooit dood te gaan, dus die dood gaan we proberen te vermijden.” Herman van Veen (geb. 14-3-1945) groeide op in Utrecht, waar hij ook het conservatorium bezocht. In 1965 maakte hij zijn theaterdebuut met het solo-programma Harlekijn. Sindsdien reist hij met zijn voorstellingen de wereld rond. Hij maakte 180 cd's (de laatste: Een keuze live thuis), even zoveel boeken(de laatste: Bevrijdingskind, geschreven samen met vriend Rob Chrispijn), en zo'n 500 schilderijen. Vanaf september is Van Veen te zien in de Nederlandse theaters en vanaf 21 oktober een maand lang in Carré. www.hermanvanveen. com Dolores Thijs |