Machteld Leisea
schreef in TV Studio, Kerstnummer 1998
Herman van Veen:
'Jozef en Maria zou je nu kunnen vervangen
door twee Bosnische mensen'
Veel liedjes en teksten van hem doen je de rillingen over je rug lopen en maken
zelfs de stoerste
kerel week. Daarom wordt hij wel eens de 'ambassadeur van het gevoel' genoemd.
Herman
van Veen voelt zich op zijn plek bij de omroep van 'Het gevoel blijft' en is
daarom op deze eerste kerstdag maar liefst twee keer bij de KRO te zien.
(Dat gebeurt elke dag, 16.40,
Herman van Veen persoonlijk, 22.48, Ned. 1 )
In Persoonlijk zingt hij 'unplugged' negen liedjes die voor hem een speciale
betekenis hebben en in Dat gebeurt elke dag vertelt en zingt hij samen met
Lori Spee het kerstverhaal. Zelf noemt hij het 'twee hele lieve bescheiden
programma's. Geen wereldveranderende fenomenen, maar in het klein heel bijzonder.
' Tijd voor een gesprek over... jawel 'Gevoel'.
Wat voor gevoel roept Kerstmis bij jou op?
Dan denk ik toch vooral aan mijn jeugd. Op eerste kerstdag kwamen opa
en oma bij ons en op Tweede Kerstdag gingen wij naar opa en oma die aan
de overkant van de straat woonden. Er werd gezongen en er waren kleine
cadeautjes. Er werd te veel gegeten en iets te veel gedronken en daarna
ging het over de oorlog. Op een of andere manier leek het of met Kerstmis
alles stilstond. Dat gevoel heb ik altijd gehouden. Met kerst gaat niets
meer door, dan staat de tijd even stil. In de 53 jaar dat ik nu leef,
ben ik ook altijd thuis geweest met kerst. Dit wordt de eerste Kerstmis
dat ik moet optreden. Dat heb ik nog nooit gedaan. Mijn gezin is er wel
bij, althans gedeeltelijk - ik heb natuurlijk ook al grote kinderen die
eigen levens hebben en eigen kerstfeesten vieren - maar, het wordt toch anders.'
In Dat gebeurt elke dag vertel je het kerstverhaal aan kinderen, waarom?
'Omdat dat een heel belangrijk verhaal is. Ik heb namelijk het gevoel dat
de mensen in tweeduizend jaar tijd er nog niet veel van hebben opgestoken
en er al helemaal niet naar leven. Mensen hebben vaak een heel korte
termijnvisie zo van: het zal allemaal zo'n vaart niet lopen. Dat is
eigenlijk een beetje de tragedie van het verhaal. Jozef en Maria zou
je nu kunnen vervangen door twee Bosnische mensen. Het vluchtelingenprobleem
bestaat nog steeds. Dat ze op de vlucht moesten omdat een of andere keizer zo
bang was dat er iemand geboren was die misschien wel machtiger zou kunnen zijn
dan hij, is nog heel actueel. Dat vind ik bizar. Het programma is ook heel bewust
opgenomen in het Colombinehuis in Biddinghuizen. Daar verblijven kinderen die op
de vlucht zijn voor hun omstandigheden. Het is een huis waar kinderen enige tijd
met hun familie kunnen doorbrengen om aan te sterken na ziekte of stress. Het is
een soort veilige herberg waar kinderen nieuwe kracht kunnen vinden om in de
realiteit verder te kunnen.'
Wat voor een gevoel wil jij uitdragen in je werk?
'Ik schrijf soms omdat ik iets heel mooi of fascinerend vind. Ik schrijf
soms omdat ik iets helemaal niet begrijp en ik schrijf soms uit woede of
frustratie. Op die manier reinig je jezelf en kun je dus je verdriet met
andere mensen delen. Dat vind ik mooi om te doen. Het is ook de taak van
de kunst om het begrijpelijke onbegrijpelijk te maken, want het begrijpelijke
is zo absurd. Een helemaal geasfalteerde wereld, bijvoorbeeld, daar kijkt
niemand meer van op. Aan alles wat ik zing, kleeft een
persoonlijk verhaal. Ik heb nog nooit van mijn leven iets bedacht. Ieder
liedje is een brief over een ervaring uit mijn leven die
ik stuur naar mensen die de enveloppe willen openmaken.'
In Persoonlijk zing je negen liedjes die als een soort rode draad door jouw
leven lopen.
Welk liedje is jou het dierbaarst?
'Het meest persoonlijke is toch wel "Anne". Dat zit zo aan mij vast.
Het gaat over mijn dochter die nu vijftien is. Maar, ik heb het liedje
eigenlijk weer herontdekt. Een halfjaar geleden sprak ik in Duitsland
een gehandicapte journalist. Toen ontdekte ik eigenlijk dat de zin: "jij
had geen pink te veel" eigenlijk helemaal niet zo vanzelfsprekend is.
Iedereen heeft een andere beleving bij een tekst. Het lied "Als Hitler
de oorlog had gewonnen' zing ik al mijn hele carrière. In Zwolle vindt
het publiek het alleen maar een mooi lied. Als ik dat lied in Rostock
zing, loop je de kans dat ze het theater opblazen. Het is dus ernstig
afhankelijk voor wie je een lied zingt. Iemand van 23 zal het heel anders
ervaren dan iemand die de oorlog heeft meegemaakt. In Persoonlijk zing ik
negen heel verschillende liedjes. Er zitten een paar beschouwelijke dingen
in, een paar vrolijke en een paar verdrietige. Het zijn stenen in de rivier
met mij als bindende factor.'
Je zingt ook 'Is dit alles' van Doe Maar. Wat heb je met dat lied?
'Dat vind ik een heel mooi lied en het geeft een gevoel weer. Dat je tegenover
iemand moet gaan zitten en moet zeggen: "het is over". Het gevoel dat ik bij
dat liedje heb, heeft ook iets te maken met mijn leeftijd en de werkelijkheid
waarin ik leef. Het is een beetje het gevoel van: we moeten eens met de billen
bloot. We moeten niet langer over ons heen laten lopen en niet langer alles
zomaar accepteren. Ik ben een aartsrealist en heb geen zin meer in geklooi.
Dat onwaarachtige. Niet doen alsof. Je moet zeggen waar het op staat en jezelf
geen oor aannaaien. Dat is namelijk zonde van je tijd. Wat ik zeg, meen ik altijd.
Ik maak geen grappen, ik zeg gewoon wat ik denk en voel. Recht voor zijn raap. Dat
is soms ongemakkelijk, maar het is de waarheid. Dat je jezelf mag zijn, vind ik
heel belangrijk. Dat je gewoon eerlijk kunt zeggen: ik ben bang in het donker.
Dat je je daarvoor niet hoeft te schamen.'
Machteld Leisea
terug naar de index