|
SPOOR/OV-magazine Manon Wigny |
HERMAN VAN VEEN |
zomer 2017 |
|
Op zijn tiende zei hij: 'Hiér ga ik later wonen'. Herman van Veen doet wat hij gelooft. Een muzikant die kan zingen, schrijven en schilderen, een dromer die kan waarmaken. SPOOR wandelt met Herman over zijn Landgoed De Paltz, waar bezoekers gratis kunnen genieten van alle kunstvormen. In een betoverende omgeving. Een grote man in een zwarte broek, een doorsnee-overhemd onder een spijkerjack anno 1998, robuuste rubberlaarzen. Herman van Veen heeft geen franje nodig. 'Elke zondag fietste ons gezin hetzelfde rondje hier in de omgeving. Vanuit de Utrechtse Vogelenwijk, via Lage Vuursche en Paleis Soestdijk - even zwaaien naar de koningin - weer naar huis. Mijn vader wist alles van de natuur en vertelde. Ik was een jaar of tien en dacht: hier ga ik later wonen. Fantastisch, vind ik dat. Je hoeft het niet zo te plannen, maar dat je uiteindelijk terugkeert naar waar je een thuisgevoel hebt.' Gekoer en tompouce Herman schildert sinds een jaar of vijftien, ook gróte doeken. 'Op een gegeven moment puilde mijn atelier uit. Ik had meer ruimte nodig. Iemand tipte me: de villa op Landgoed De Paltz (77 hectare) staat te koop. Ik ging kijken met Edith (Leerkes, gitariste en zakenpartner van Herman, red.). We bekeken de villa en wandelden wat rond. Ik was verloren toen ik de vallei zag.' Een droom was geboren. Nu, ruim vijf jaar later, is die droom werkelijkheid geworden: het Herman van Veen Arts Center, waar alle kunstvormen een plek vinden; binnen en buiten, met werk van jonge en oude, beginnende en beroemde talenten, toegankelijk voor iedereen. Verwezenlijkt met hulp van medewerkers, vrijwilligers en donateurs. 'We doen het samen.' De wandeling over De Paltz is klein maarfijn. Herman wijst de weg. We vertrekken bij 'De Villa' (1867) - na een fikse opknapbeurt doet deze dienst als Café Gaëtane, galerie en kantoor - en slaan een mooi laantje in waar een vogelconcert klinkt. 'Koerende duiven is ook zo'n ding. Er woonde een duivenmelker in onze buurt. Ik werd wakker met gekoer. Als je me nu een plezier wilt doen, dan moet je me dat laten horen. Hetzelfde geluksgevoel heb ik bij een tompouce - hij spreekt het plat Utrechts uit met de klemtoon op de eerste lettergreep - en koffie met een plak leverworst. Want dat hoort bij vroeger.' Als hij praat, lijkt het alsof hij zingt. Herman is zijn stem. 'Ik had een fantastische jeugd, mijn ouders waren geweldige mensen. Ik tel mijn zegeningen. Ik ben 72 en ik realiseer me meer en meer dat ik mijn vader en mijn moeder bén. Dat voelt als een soort omgekeerd thuiskomen, een heel gelukkig gevoel. Ik vier hier (gebaart om zich heen) ook mijn ouders. Dat wil ik delen, hoeveel ik hiervan geniet.' We treffen boswachter Marlijn Bergen van Utrechts Landschap, medebeheerder van het landgoed. Hij loopt een stukje mee. Martijn: 'Als je hier een rondje loopt, dan heb je zo veel moois gezien, ongelofelijk. Er is enorm veel te beleven, er zijn allerlei verschillende sferen; loofbos, sparrenbos, heide, grasland... Hoor je de boompieper?' Hij wijst op de "vraatlijn". je ziet aan bomen en hogere struiken - parasols noemt Herman ze - tot welke hoogte de reeën het blad op kunnen vreten. Als je goed kijkt, zie je zo veel sporen. Is de schors van een boom op een lagere plek weg, dan weet je dat er reebokken aan het schuren zijn geweest.' Herman vraagt: 'Wat is de oudste boom op het landgoed, weet jij dat?' Martijn: 'Ik denk de mammoetboom die voor de villa staat. Die zou wel eens 150 jaar oud kunnen zijn.' Geanimeerd gekeuvel volgt, over onzichtbare bosfazanten en de kunst om zonder strepen gras te maaien. Een kusplek De vallei is een oude zandafgraving; de Utrechtse wijk Overvecht werd ervan gebouwd. Nu groeien er grassen, bijzondere orchideeën, zandblauwtjes en andere bloemen. Er fladderen zeldzame vlinders. Herman: 'Je vindt hier een variatie die je nergens anders in Nederland vindt.' Martijn knikt: 'Afgezet tegen de grootte van het gebied is dat absoluut waar.' Een paar keer per jaar komt een schaapskudde op bezoek om het grasland uit te dunnen. Herman met joyeus armgebaar: 'Het is hier gewoon de Ardennen in het klein. Fantastisch, hè?' Natuur en cultuur - zeg maar dat wat mensen maken - smelten naadloos samen op het landgoed. Het tekent Hermans levensvisie: 'Natuur, dat zijn wij en onze omgeving'. Iets van het pad af, op een open plek in het bos, staat een kluizenaarsgrot van stenen, oud. 'Dat is de grot. Er huist een versteende prins in, meer verklap ik niet. Je moet het beukenlabyrinth door om het zelf te ontdekken. Het is een majestueus plaatje. Een kusplek!' Verderop betreden we bukkend een innig gearmd kluitje sparren. Grinnikend: 'Welkom in het dorp van Kabouter Paltz.' In de holte tonen houten doosjes aan de stammen kabouterinterieurs, van een schilderatelier tot een muziekkamer: 'Ongelofelijk, hè, de bladmuziek is ook écht muziek van mij.' Zo'n kabouterdorp is een kinderdroom. Ook voor grote kinderen. 'Ik ben, zeg maar, een kind met een hoop ervaring. Dat is iedereen in wezen, alleen... volwassenen zijn het vaak kwijt, die onbevangen manier van kijken. Tegen een kind kun je zoiets zeggen als: zou die tafel het niet naar vinden dat hij nooit kan gaan zitten? Die snappen zo'n vraag meteen. In het volle besef je natuurlijke intuïtie gebruiken, dat is wat ik probeer; mijn levensdoel is te ervaren op alle gebieden en manieren. Ik wil dat graag delen, mensen anders laten kijken. Je wordt er zo rijk van. En het streven naar iets anders dan geluk, is tijdsverlies in mijn optiek.' Even stilte in het kabouterdorp. En dan: 'Soest heeft iets met kabouters; Rien Poortvliet woonde hier. Maar ook de geestelijk vader van Paulus de boskabouter. En Kabouter Paltz dus. Toevallig, hè? Of niet? Ik zie nooit een kabouter, maar wie zal het zeggen... Er is nog zoveel dat nog niet onderzocht is, nog zo veel dat nog ontdekt moet worden. Wist je dat alle eiken ter wereld hun eigen frequentie hebben? Die maken dus voor ons onhoorbare geluiden, zeg maar. Wat zouden ze met elkaar uitwisselen, denk ik dan. En het is ook bewezen dat olifanten over kilometers met elkaar communiceren. Maar hoe? Snap jij dat? Machtig.' 86.000 koppen koffie 'In de natuur heerst een bepaalde harmonie en dat voel je. Alles heeft een eigen ritme, een eigen "beat". Wij ook. De muziek is er al als ik een tekst schrijf. Omdat de woorden een ritme hebben. Dat hóór ik en dat voel ik. Zo luister, kijk, ruik, voel en denk ik. Overal. Nieuwsgierig, gefascineerd. Daarom wil ik jonge mensen hier een podium bieden. Maar ook "de groten" zullen af en toe komen optreden. Het is geweldig om uit te wisselen; we kunnen zo veel van elkaar leren. Dat geldt net zo goed voor het publiek. En gratis, hè! We vragen wel aan de mensen om 86.000 koppen koffie te drinken, weet je wel.' Luide lach. 'Nu moet ik écht plassen, anders ga ik er heel vreemd uitzien. Hé, ik ga je terugzien hier, hè?!' Een hand, een zwaai en weg is Herman. Kaarsrecht, met grote passen, beent hij terug naar De Villa. Wandelen met Herman Waar: Landgoed De Paltz in Soest/ Herman van Veen Arts Center Afstand 3,4 kilometer. Omschrijving door Herman: 'Er gebeurt onderweg van alles, voor je ogen, je oren en je neus. Van zeldzame orchideeën en een grazende kudde schapen tot een popconcert bij de villa. Maar je kunt ook gewoon in de vallei naar de vogels luisteren. Hier kun je een hele dag genieten met de hele familie.' Kennis onderweg: Ik ben geen vogelaar of plantennaamkenner; ik ruik en ik kijk. De boom zelf weet ook niet hoe die heet.' Waarom:'Ik heb een tamelijk onrustig hoofd. Ik loop graag om mijn gedachten te ordenen.' Favoriete plek: 'Het terrasje achter het Valleihuisje. Met uitzicht op de vallei. Dan zit ik daar met een glas wijn en een toastje. Zo wil ik wel 2000 worden!' Gedachte onderweg: 'De natuur wordt bedreigd. We moeten koesteren wat er is... Ik geloof in het aanpassingsvermogen van de mens. Het is als een fuga van Bach: er gaat niets naar beneden zonder dat er iets omhoog gaat Zo is het altijd gegaan.' Manon Wigny |