TRANSFORMATIE

"Wij voegen slechts nieuwe verhalen toe aan het landgoed"

juni 2016

Zelf vindt Herman van Veen niet dat je het over een transformatie moet hebben als hij vertelt over de veranderingen op landgoed De Paltz. Natuurlijk, er komen heel nieuwe functies in zoals een galerie, een toneelzaal en een expositieruimte.Verder onthult en begeleidt hij alleen de sporen die er al in dit landschap liggen. Meer niet.


Drie jaar geleden was Herman van Veen op slag verliefd toen hij de grote villa zag uit 1867 op Landgoed De Paltz tussen Soesterberg en Soest. Hier kon hij zijn dromen verder verwezenlijken: een kunstencentrum voor kleinschalige concerten, exposities, seminars, lezingen, festiviteiten voor jonge en veelbelovende kunstenaars.

In de afgelopen drie jaar heeft hij ("soms pak ik ook zelf het plamuurmes en de hamer") er vooral voor gezorgd dat 'de roze villa' weer een beetje toonbaar is en zo goed als mogelijk water- en winddicht is. Nu is het tijd voor een grote renovatie waarbij zowel de buitenkant als de binnenkant een forse opknapbeurt krijgen. Van Veen heeft zojuist met de aannemer en de schilder de laatste afspraken gemaakt. Ondertussen is het er al wel een drukte van belang. Het koetshuis is compleet gerenoveerd en daar vinden al meerdere voorstellingen per week plaats. Tijdens het interview komen kinderen enthousiast vertellen wat ze van de voorstelling vonden over Benjamin Ijsbrand Beer die met zijn vader en moeder moet vluchten voor het smeltende ijs. Ijs dat in het poolwater net zo snel oplost als een suikerklontje in thee. Alle voorstellingen zijn gratis.

Niet te druk

Hoe kun je een landgoed als dit met 106 hectare, een villa, een boerderij, een koetshuis en een kapschuur onderhouden? "Wij hebben in dit prachtige gebied zeven hectare te koesteren, de rest is van de provincie. We zijn partners geworden van het Utrechts Landschap en van heel veel mensen die het mooi vinden wat we hier doen. De schilders gaan de villa voor een vriendenprijs van een nieuwe laag verf voorzien, hetzelfde geldt voor de aannemer. Mensen worden enthousiast van het landgoed en van wat we hier proberen te realiseren. Vrienden betalen voor een stoel, een vogelhuisje, bank of pad en behoren daarmee tot een soort sociëteit. We hebben zo'n honderd vrijwilligers, zonder hen is zo'n project ondenkbaar. Het is een inspirerende omgeving waar mensen graag komen. Het is het ambachtelijke, er zijn geen drempels, het is bescheiden en alles is erop gericht om de vogels niet te storen."

"Er wordt me wel eens gevraagd of het hier niet te druk zal worden als iedereen er vanaf weet. Daar ben ik niet bang voor omdat je hier niet met de auto kunt komen. De gasten voor voorstellingen komen tot aan het hek en daar halen we ze op, in de toekomst hopen we met een elektrisch busje. We kunnen zo zelf bepalen hoe druk het hier wordt. Oké, wandelaars kunnen hier zo veel komen als ze willen. Dat hebben we niet in de hand maar ik ben niet bang dat het te druk met wandelaars wordt, daarvoor zijn de afstanden te groot."

Alvermannen

Dus eigenlijk gaat er wat Herman van Veen betreft helemaal niet zo veel veranderen op het landgoed. "Er zijn hier heel interessante architectonische en landschappelijke dingen gebeurd. Aan zo'n laan hoefje niet veel te doen. Een boomverzorger moet alleen even kijken of het veilig is om er onderdoor te lopen. Wij vertellen over de geschiedenis van de Paltz, waarom die vreemde eik er staat, hoe mensen vroeger dachten over productie- bosbouw voor de Indische compagnie en later voor de mijnen. Toen dat niet meer nodig was, ging men zand afgraven en dat zijn de dalen geworden. Allemaal verhalen. Wij gaan hier ook weer verhalen aan toevoegen. Hier woont kabouter Paltz. Die is getrouwd met Liselore Eikenhout en hij heeft een vijand en dat zijn de Alvermannen. Die zijn bevriend met vleermuizen. Voor veel kinderen is het al een begrip. Zo gaat het landgoed bruisen en leven zonder dat we de natuur schaden."

Het dak lekt

Maar het landgoed was voorheen waarschijnlijk een oase van rust: ver van de stad, slecht bereikbaar. Nu komen er gasten, wandelaars, bezoekers, optredens, kinderen. Kunnen al die nieuwe functies hier wel en past dat in de natuur? Tegen welke regelgeving loop je bijvoorbeeld aan? "Als ik eerlijk ben, heb ik helemaal nooit last van regelgeving. Ook niet op het gebied van natuur. Een voorbeeld. We hadden een enorme lekkage in het dak. Die wilden wij laten repareren. Nu vertelde de boswachter me dat dit een probleem zou kunnen zijn omdat er onder de dakrand vleermuizen zitten. Vervolgens heeft die boswachter me alles verteld over vleermuizen en hoe ze vliegen, waar ze zitten, hoe trouw ze zijn aan hun routes etc. Prachtig. Het dak lekt nu nog steeds en als het regent zeg ik tegen een mevrouw of meneer die nat wordt dat ze hun stoel een stukje naar voren moeten schuiven. En dan komt het hele verhaal over de vleermuizen."

Geen conflicten

"Ik heb hier met de gemeente te maken, de provincie Utrecht en het Utrechts Landschap. Dat zijn natuurlijke vrienden van ons want we gaan ervan uit dat zij met hun regelgeving hetzelfde voorstaan als wij, dat wil zeggen het landgoed in stand houden en de natuur beschermen. Dan kan ik toch nooit met hen in conflict komen over regels? Als zij vinden dat iets niet kan, dan hebben ze daar gegronde redenen voor. Het klinkt misschien pathetisch, maar we zijn hier te gast op deze aarde. En op haar dienen we vooral zuinig te zijn."" .