WIGGELE WOUDA schreef 2 mei 2006 in het ???


Liefdevol eerbetoon aan Mata Hari




Ruim twintig jaar geleden vond ik op een kille winterse avond vlakbij het geboortehuis van Margaretha Geertruida Zelle in Leeuwarden, een grote plastic zak met boeken. Zomaar aan de kant geschoven als oud vuil. Eén van die boeken was de biografie Mata Hari van Jan C. Brokken. De naam Mata Hari zei me niet veel; althans niet meer dan dat ze een spionne was en vooral een (naakt)danseres die in het Parijse belle époque de harten van de meeste mannen stal. Vooral dat naakt dansen, dwong me direct in het boek van Brokken te duiken op zoek naar die illustrerende passages. Helaas niets van dit al. Brokken schetst een bijna normaal menselijk beeld van haar. Een beeld dat de legende Mata Hari in ieder geval afbrokkelt tot een sterke geëmancipeerde vrouw.

Herman van Veen schetst in zijn door hem geschreven en geregisseerde voorstelling Mata Hari bijna eenzelfde beeld. Alleen voegt hij er nog een diep mensgevoel aan toe dat Margaretha Geertruida Zelle ook toekomt. Deze muzikale Franstalige voorstelling wordt verteld en gespeld vanuit de romantische beleving van Anna, de vriendin van Mata Hari. In een jurk - Anna's jurk! - die in de koffer zat van Mata Hari, zat een gecodeerde geheime boodschap verborgen. Het werd door de Franse inlichtingendienst onderschept. Deze brief was 'hét' bewijsstuk dat Mata Hari spioneerde en dus werd ze door een Franse rechtbank ter dood veroordeeld en gefusilleerd. Gaëtana Bouchez vertolkt deze rol zo indringend en toch ook weer zo gewoontjes dat de tranen die ze laat voor de tot de dood veroordeelde Mata Hari, heel stiekem jouw tranen zijn. Haar verhaal en vooral haar spel, dat gedurende de voostelling stilzwijgend imponeert door subtiliteit, brengen je als toeschouwer dichter bij de vrouw die Mata Hari ook daadwerkelijk is geweest. Ze schildert haar met kleuren afkomstig van een integer gevoelspaneel waarvan de dessins een rode gloed op je huid achterlaten.

Als daar tussendoor Yoko El Edrisi de danseres Mata Hari uitbeeldt met een overgave en verwonderende schoonheid die je domweg diep raakt, ben je helemaal verloren. Je wordt acuut verliefd op deze danseres, waarmee je tegelijkertijd ook verliefd raakt op Mata Hari. En dat is wat deze voorstelling ook behelst: een liefdevol eerbetoon aan deze danseres die in de visie van Van Veen geslachtofferd werd ten gunste van een oorlog die nu eenmaal monstrueuze en meedogenloze vijanden no dig heeft voor de heroïsche volksmoraal. Een noodlot trouwens dat Alfred Dreyfus ook ten deel viel.

Herman van Veen heeft met de voorstelling Mata Hari in de Herman van Veen theaterzaal van ROC Friese Poort te Leeuwarden zijn belofte gehouden van vorig jaar. Toen gaf hij daar een aantal workshops samen met Friese Poort-leerlingen als start voor de voorstelling Mata Hari. Een beeldige voorstelling als een gedenkteken. Het is een standbeeld voor deze Friese theatrale danslegende, deze wonderlijke vrouw die echter veel meer was dan alleen maar die legende.


Voorstelling: 'Mata Hari' Plaats: Friese Poort Leeuwarden Belangstelling: uitverkocht
Bijzonderheden: vanochtend is in het Fries Museum een dvd-registratie van de voorstelling gepresenteerd