Walter Siepman schreef in het juni/july/augustus nummer (nr13 2003) van Religie & Mystiek
Herman van Veen en de kracht van vermaak
Religie & Muziek werd al drie jaar voorbereid in de geest. Natuurlijk moest dat
nummer in het teken staan van muziek in de breedste zin van het woord. Pop, rock,
klankschalen, klassiek en heavy metal zouden hand in hand gaan; net als christendom,
oosterse filosofie, islam, new age en heidendom dat toch al deden in de 'gewone'
nummers van Religie & Mystiek. En iedereen die dat wil kan kennis nemen van de
achterliggende gedachte van elk muziekgenre of de spiritualiteit die de grondslag
is van elke muzieksoort. Niks ten nadele van Tori Amos, Cradie of Filth en zelfs
de door mi] zeer geliefde Michael Kiske: voor mij is Herman van Veen een
Nederlandse artiest die op ondefinieerbare wijze het geestelijk leven in
zijn muziek verweven heeft en daar bovendien wereldwijd succes mee heeft.
Vandaar mijn trots over zijn aanwezigheid in Religie & Muziek.
Mijn idee was een wereldverbeteraar te treffen die de mensheid duidelijk probeert
te maken dat ze op de verkeerde weg is om het ware leven te proeven. Of ziet
hij zichzelf 'alleen' als artiest of ook als een mens met een missie (of gaat
dat misschien vaak samen)? Wil hij de mensen aan het denken zetten en
veranderen of stelt hij ze eigenlijk 'slechts' op de hoogte van zijn eigen
zieleroerselen?
"Wat iemand ziet in een theater is altijd subjectief. Het publiek is autonoom.
Zitten er 1000 mensen, dan zien ze 1000 verschillende voorstellingen. Ik heb
dan ook geen missie en ook geen boodschap. Mijn doel is slechts te vermaken.
De inzet is mijn bestaan."
Natuurlijk zijn er verschillende soorten vermaak, maar het is hoe dan ook
belangrijk om als mens zo nu en dan ontspannen te zijn. Vermaak is daarbij
een essentieel onderdeel. Het vermaak van Van Veen is niet alleen maar
lichtvoetig. Regelmatig handelen nummers over dood of oorlog om mensen
toch te confronteren met de donkere kant van ons bestaan. In naar mijn
mening een van de beste nummers van zijn laatste cd Andere namen, Robin Hood,
vertelt hij over het verliezen van een goede vriend in een auto ongeluk.
Is dat geboren uit de eigen gedachten over het hiernamaals of is er misschien
zelfs een heilig weten? Het verliezen van een naaste is erger als zijn of haar
lot onzeker is en er is makkelijker mee om te gaan als men voelt dat hij of zij
op een ander plan gewoon doorleeft. In het nummer vraag hij zich af: "Waar ben je?
Ouwe jongen. Waar ben je. wat voer je uit? Tussen hemel tussen aarde is de
dood een pierlala of is de dood een bruid? " Wat denk jij? Pierlala of bruid?
"Tijdens voorstellingen zeg ik dat ik het hiernamaals niet vrees. Ik geloof
niet in de dood, maar zie ons bestaan als het ware als een ketting, een parelsnoer,
een aaneenschakeling van fasen." Daar kan ik me volledig in vinden. De westerse
mens is al te veel bezig met het denken aan morgen, volgende week, volgend jaar
of in ieder geval om alles in dit leven voor elkaar te krijgen. Als eeuwig leven
vanzelfsprekend was in onze samenleving hadden we vast allemaal niet zo'n haast
meer en konden we meer in de eeuwigheid en dus in het moment leven. En dan is
het een stuk makkelijker om het ideale leven te leiden. Want als niks er toe
doet (geld, maatschappij, andere mensen enzovoort), hoe zou dat ideale leven
er dan uitzien?
"Een ideaal leven is onmogelijk voor te stellen. De opdracht lijkt, te leren
zien, te begrijpen, te moeten veranderen naar aanleiding van de opgedane
informatie. In mijn geval is dat vooral de natuur. Een groot groeiend boek
vol duizelingwekkende wijsheden. Een boek dat nooit uit is. Zelfs niet na
zeven levens."
Wat ik me wel eens afvraag is dat ik, ondanks dat ik me verdiep in de
zogenaamde ontastbare kant van het leven, toch een heel hoge pet op heb
van het voetbalspel. Telkens als mensen zeggen: "22 mensen die achter
een bal aanlopen en daar maakt men zich druk over?" weet ik dat die mensen
nooit echt het spel hebben bestudeerd. Het voetbalspel is een weergave in
het klein van de compleetheid van het universum. Alles wat het leven het
leven maakt vind je ook terug binnen de lijnen. De regels waaraan je ook
universeel gebonden bent, de passie, kameraad-schappelijkheid, het verfoeien
van de tegenstander, het werken naar een eindpunt, het hebben van een doel.
Ook Herman van Veen heeft een voorliefde voor voetbal - blijkens zijn uitgebreide
medewerking aan het tijdschrift Voetbal Totaal.
Is voetbal 'gewoon' een spel? "
"Voetbal is een projectie. Men identificeert zich met bal en spelers. Het publiek
verwisselt voortdurend van rol. Al naar gelang de ontwikkeling van het spel. Soms
zijn ze underdog, met andere woorden de verliezer, en voelen zich daar goed bij.
En omgekeerd. Vooral identificeert het publiek zich met de bal. Die is volstrekt
autonoom. Een belangrijke factor mijns inziens is ook het gevoel ergens bij te
horen. In deze losgeslagen maatschappij is dat een bijzonder onderschat fenomeen.
Als een gemeente een vereniging steunt, steunt het tegelijkertijd het zelfbewustzijn
van een deel van de bevolking. Dat is een niet onaanzienlijk belang. Een bijzonder
interessante mogelijkheid voor identificatie. Het 'wij'-gevoel is niet alleen maar
lullig. Saamhorigheid is geen leeg woord."
MUZIEK
Een gesprek met Herman van Veen is niet compleet als de muziek zelf niet uitgebreid
aan bod is gekomen. Iemand die zo beroemd is, kan die zelf nog wel muzikanten
bewonderen?
"Ja, degenen die muziek boven de kunst verheffen, die muziek maken
als uiting van hun beleving. Dat kan ook een kind zijn, dat met één vinger
onbeschrijflijk Vader Jacob kan spelen. Het hoeven niet noodzakelijk de
virtuozen te zijn. Niemand fluit mooier dan de wonderlijke man bij ons in het dorp."
Dat is waar, maar ik kan me niet voorstellen dat je thuis een CD opzet
van die fluitende man. Welke muziek luister je zelf het liefst en welke
muziek absoluut niet?
"Ik luister eigenlijk niet zoveel. En als ik dat wel doe, dan graag naar
Pergolesi of Monteverdi, Renaissance-muziek. Ook mag ik graag swing horen.
Ik kan helemaal niet tegen betonbeat. Soms staat er wel eens zo'n auto
naast me waarin iemand zit die dat keihard heeft aanstaan. Ik denk daar
dan het mijne van."
Persoonlijk denk ik dat de mensen die zo nodig die
keiharde dreunen in hun auto moeten horen naarstig op zoek zijn naar een
liefde voor muziek. Maar omdat ze geen flauw idee hebben waar ze moeten
beginnen houden ze het bij het standaard element van muziek:
het ritme. Het is geen waardeoordeel, maar elk avontuur en elke virtuositeit
is hun vreemd. Ik vermoed dan ook dat als ze ooit tegen een melodie oplopen
die hun hart raakt er een wereld voor ze open gaat. Aan de andere kant kan ik
me voorstellen dat genoeg mensen 'betonbeat' niet veel lager inschalen dan
rap - en dan zeker als het nederlandstalig is.
Je hebt samengewerkt met Brainpower - hoe is dat bevallen? En verder: voor
welke artiesten die in de hitlijsten staan heb je waardering?
"Iedereen die muziek maakt, heeft natuurlijk bij mij een streepje voor. Kunst
is het begin van beschaving. Met Brainpower heb ik niet zozeer samengewerkt,
maar ik kreeg het bijzonder vriendelijke verzoek of hij een liedje van mij mocht
vermusiceren. Ik vind dat een eer."
En bovendien is het heel erg goed gelukt. Iedereen die de moeite neemt om
Brainpower te beluisteren bemerkt dat dat iemand is met een ontegenzeggelijk
talent - en dan kun je in het midden laten of je er wel of niet graag naar
luistert. Zelf vond ik Dansplaat een buitengewoon goed nummer, maar de remix met
viool en zang van Herman van Veen vond ik nog een stapje hoger. Of beter:
indrukwekkend. Ondanks dat ze elkaar niet eens ontmoet hebben voor de opnamen
is het een unieke plaat. Met bijna 130 platen is er niet veel meer dat Herman
van Veen nog kan doen dat hij niet al eerder gedaan heeft. Of toch?
"Ik zou ooit nog eens Herman van Veen speelt viool willen uitbrengen."
Tien reacties van Herman van Veen op belangrijke trefwoorden:
1.Spiritualiteit
Noodzakelijk
2. Leven
Vreugde
3. Materie
Lastig
4. Humor
Onvermijdelijk
5. Muziek
Beschaving
6. Liefde
Het leven zelf
7. Seks
Teder
8. De mensheid
In gevaar
9. Prinses Irene
M'n zuster
10. De natuur
Wij
Door Walter Siepman