Immanuel den Hollander schreef in het maart nummer van Preview
Op de set van nachtvlinder
Herman van Veen loopt zelfbewust op grote gele klompen door de modder van de
middeleeuws ogende set. Zijn handen, gestoken in zwarte handschoenen, geven
voor en tijdens de repetitie energiek aanwijzingen. Het paard dat met Babette
langs de galg moet rijden om Arthur net op tijd van de hangdood te redden, weigert
keer op keer. De regisseur kan zich er niet over opwinden, praat met in vodden
uitgedoste acteurs en lacht zijn bulderende lach.
Van Veen is het wachten gewend.
In Bergen stonden we tot onze kloten in het water, soms moet je tijdens het filmen
wachten op een wolk, voor de continuiteit. Dan sta je met z'n tachtigen de lucht
in te staren. Dat zijn mooie momenten. Je vraagt dan eens aan je buurman hoe het
bij de dokter was laatst en hoe het nu gaat. Zoiets geeft een haast nostalgisch
gevoel.
Gevoel en nostalgie zijn voor van Veen de belangrijkste drijfveren voor
het maken van Nachtvlinder een 'meedogenloos romantisch avontuur' genoemd. Vlak
voordat zijn vriend Aloïs Kurzmann overleed zei Van Veen tegen hem: 'Als je straks
ergens arriveert, stuur me dan een vlinder, een bruine.' Niet lang na de dood
van Kurzmann stond van Veen op het toneel, voor achthonderd man. 'En daar landde
warempel een bruine vlinder op het papier in mijn hand. Het publiek vond het een
mooi special effect, maar de crew en ik waren erg verbaasd. Het was een bizarre
samenloop van omstandigheden. Toen ben ik over dit verhaal gaan nadenken.'
Jeroen Krabbé was een van de mensen die het script van van Veen las en aanbevelingen
gaf. De twaalfde versie van het script was uiteindelijk verfilmbaar 'Het verhaal
gaat over een jonge vrouw in een tijd die vergelijkbaar is met de middeleeuwen.
Zij is de dochter van een alchemist in een wereld waar twee soorten mensen wonen:
zij die weten en zij die Geloven.' Het sprookje beeldt de strijd uit tussen subjectief
geloven en subjectief weten. Of, zoals van Veen het uitdrukt: 'Hoe iets uit de klauwen
loopt.' Toen de inhoud vaststond ging de regisseur nadenken over de vorm.
"De striptekeningen van Erik de Noorman van Hans G. Kresse zijn mijn voorbeeld.
Die silhouetten van Kresse zijn prachtig. Die wil ik overbrengen.' Voor de
praktische kanten werd Van Veens vriend en manager Ron van Eeden ingezet. Zijn
functie voor Nachtvlinder is die van producent. 'Voor een film hebben wij niet
de geijkte achtergrond. Ik ben niet opgeleid tot producent, Herman niet tot
regisseur en cameraman Jan van den NIeuwenhulzen heeft weinig ervaring met 33
inch film. wat we wel hebben is gezond verstand.'
Van Eeden, niet Van Veen,
strikte Babette voor de vrouwelijke hoofdrol. De regisseur over zijn dochter:
'Ik ben onder de indruk van Babette. Ze maakte kilometers met Goede Tijden,
Slechte Tijden en dat is merkbaar Bovendien is een soap net als Nachtvunder
een stripverhaal.' Babette is eveneens tevreden over haar optreden tot nu toe:
'Voor een bepaalde scene moest ik huilen en de hele flimploeg huilde min of
meer mee. Kennelijk was ik overtuigend. Het is in vergelijking met televisie
wel moeilijk om bij de opnames van een speelfilm in de vereiste sfeer te blijven.
In
Bergen aan Zee was het vreselijk afzien. De crew was in winterjassen gehuld en
Ik stond in m'n hemdje in de branding.' Met de mannelijke hoofdrol hebben van Veen
en van Eeden ook een speciale band. Arthur Kristel, zoon van Sylvia en Hugo Claus,
lijkt volgens hen op Willem van Hanegem. En tegen Willem hebben ze vroeger samen
nog gevoetbald in Utrecht. 'Van Hanegem had in zijn spel een soort traagheid die
niet traag was, het was overzicht. Arthur bezit die kwaliteit ook.'
De keuze is dus niet op Arthur Kristel gevallen vanwege diens achternaam? 'Nee,
Herman werkt met mensen die hij goed vindt en met wie het samenwerken omgaan is.
Hij gaat niet af op namen, aldus Van Eeden. Nachtvlinder is een familie- en
vriendenproject. En dat verklaart meteen de indrukwekkende namen op de cast
en crew-lijst: Ramses Shaffy, Jules Croiset, Syp van der Ploeg, Bert Visscher, Lori Spee
en Karin Bloemen. Inderdaad, allemaal vrienden van Herman.
Imanuel den Hollander
terug naar de index