Immanuel den Hollander schreef in het maart nummer van Preview

Op de set van nachtvlinder



Herman van Veen loopt zelfbewust op grote gele klompen door de modder van de middeleeuws ogende set. Zijn handen, gestoken in zwarte handschoenen, geven voor en tijdens de repetitie energiek aanwijzingen. Het paard dat met Babette langs de galg moet rijden om Arthur net op tijd van de hangdood te redden, weigert keer op keer. De regisseur kan zich er niet over opwinden, praat met in vodden uitgedoste acteurs en lacht zijn bulderende lach.
Van Veen is het wachten gewend. In Bergen stonden we tot onze kloten in het water, soms moet je tijdens het filmen wachten op een wolk, voor de continuiteit. Dan sta je met z'n tachtigen de lucht in te staren. Dat zijn mooie momenten. Je vraagt dan eens aan je buurman hoe het bij de dokter was laatst en hoe het nu gaat. Zoiets geeft een haast nostalgisch gevoel.

Gevoel en nostalgie zijn voor van Veen de belangrijkste drijfveren voor het maken van Nachtvlinder een 'meedogenloos romantisch avontuur' genoemd. Vlak voordat zijn vriend Aloïs Kurzmann overleed zei Van Veen tegen hem: 'Als je straks ergens arriveert, stuur me dan een vlinder, een bruine.' Niet lang na de dood van Kurzmann stond van Veen op het toneel, voor achthonderd man. 'En daar landde warempel een bruine vlinder op het papier in mijn hand. Het publiek vond het een mooi special effect, maar de crew en ik waren erg verbaasd. Het was een bizarre samenloop van omstandigheden. Toen ben ik over dit verhaal gaan nadenken.' Jeroen Krabbé was een van de mensen die het script van van Veen las en aanbevelingen gaf. De twaalfde versie van het script was uiteindelijk verfilmbaar 'Het verhaal gaat over een jonge vrouw in een tijd die vergelijkbaar is met de middeleeuwen. Zij is de dochter van een alchemist in een wereld waar twee soorten mensen wonen: zij die weten en zij die Geloven.' Het sprookje beeldt de strijd uit tussen subjectief geloven en subjectief weten. Of, zoals van Veen het uitdrukt: 'Hoe iets uit de klauwen loopt.' Toen de inhoud vaststond ging de regisseur nadenken over de vorm. "De striptekeningen van Erik de Noorman van Hans G. Kresse zijn mijn voorbeeld. Die silhouetten van Kresse zijn prachtig. Die wil ik overbrengen.' Voor de praktische kanten werd Van Veens vriend en manager Ron van Eeden ingezet. Zijn functie voor Nachtvlinder is die van producent. 'Voor een film hebben wij niet de geijkte achtergrond. Ik ben niet opgeleid tot producent, Herman niet tot regisseur en cameraman Jan van den NIeuwenhulzen heeft weinig ervaring met 33 inch film. wat we wel hebben is gezond verstand.'
Van Eeden, niet Van Veen, strikte Babette voor de vrouwelijke hoofdrol. De regisseur over zijn dochter: 'Ik ben onder de indruk van Babette. Ze maakte kilometers met Goede Tijden, Slechte Tijden en dat is merkbaar Bovendien is een soap net als Nachtvunder een stripverhaal.' Babette is eveneens tevreden over haar optreden tot nu toe: 'Voor een bepaalde scene moest ik huilen en de hele flimploeg huilde min of meer mee. Kennelijk was ik overtuigend. Het is in vergelijking met televisie wel moeilijk om bij de opnames van een speelfilm in de vereiste sfeer te blijven.

In Bergen aan Zee was het vreselijk afzien. De crew was in winterjassen gehuld en Ik stond in m'n hemdje in de branding.' Met de mannelijke hoofdrol hebben van Veen en van Eeden ook een speciale band. Arthur Kristel, zoon van Sylvia en Hugo Claus, lijkt volgens hen op Willem van Hanegem. En tegen Willem hebben ze vroeger samen nog gevoetbald in Utrecht. 'Van Hanegem had in zijn spel een soort traagheid die niet traag was, het was overzicht. Arthur bezit die kwaliteit ook.'
De keuze is dus niet op Arthur Kristel gevallen vanwege diens achternaam? 'Nee, Herman werkt met mensen die hij goed vindt en met wie het samenwerken omgaan is. Hij gaat niet af op namen, aldus Van Eeden. Nachtvlinder is een familie- en vriendenproject. En dat verklaart meteen de indrukwekkende namen op de cast en crew-lijst: Ramses Shaffy, Jules Croiset, Syp van der Ploeg, Bert Visscher, Lori Spee en Karin Bloemen. Inderdaad, allemaal vrienden van Herman.


Imanuel den Hollander


terug naar de index