W.-BRABANT KOERIER Jaap Pleij |
'Ik ga dit kikkerland steeds meem waarderen " |
31 jan 1996 |
| WEST-BRABANT - Directeur Luud Heek is maar wat trots dat Herman van Veen 'zijn' schouwburg De Maagd heeft uitgekozen voor de eerste twee voorstellingen van zijn nieuwe Nederlandse theatershow. Van Veens privé-secretaris Roger Hendriks spreekt echter liever niet van een première. "Zo werkt dat bij Herman niet. Hij toert vrijwel constant over de wereldbol met een show die beetje bij beetje wordt aangepast. Het is maar zelden dat hij met een totaal nieuw programma komt." "Dat hij voor De Maagd heeft gekozen, heeft alles te maken met de sfeer van deze voormalige kerk. Herman is zeer gecharmeerd van de ambiance en de intimiteit tussen artiest en publiek in dit theater. Bovendien is er sprake van een goede persoonlijke relatie tussen Herman en Luud. Ook dat telt voor ons zwaar." Direct na Bergen op Zoom reist Van Veen af naar Roosendaal. Eveneens voor twee voorstellingen. In april komt hij ook nog naar het Chas- sé Theater in Breda. 'De Magie van een Lach en een Traan' is zodoende de Nederlandse vertaling van een programma waar hij internationaal goed mee heeft gescoord. Van Veen laat zich traditioneel begeleiden door Erik van der Wurff op piano en Nard Reijnders op accordeon en klarinet. Op 2 december sloot hij zijn reeks optredens in België af. Dat betekent echter geenszins dat hij in aanloop naar de voorstellingen in Nederland op zijn lauweren rust. Sarah Volgens Hendriks heeft hij momenteel zijn handen vol aan de opnamen van een nieuwe studio-cd, getiteld Sarah, die geheel wordt gevuld met nieuw repertoire. In april zendt de NCRV-televisie daar een special over uit. In februari verschijnt er bovendien een boek, dat wordt omschreven als 'een wandeling in woord en beeld door het leven en werk van Herman'. Dit boek, dat overigens alleen verkrijgbaar is bij de voorstellingen, verschijnt kort na zijn optredens in Bergen op Zoom en Roosendaal. Zoals de titel al aangeeft beweegt Van Veen zich in deze show tussen uitersten. Via een verbinding van afzonderlijke, vaak tegengestelde elementen tot een nieuw geheel zoekt hij in eert ruim twee uur durende voorstelling zijn weg in de samenleving. De theatermaker, die binnenkort 51 jaar wordt, ervaart zijn bestaan sinds zijn kinderen volwassen zijn als vrijer dan ooit. Toch rijzen er vragen, want de wereld kampt met problemen als racisme, werkloosheid en aids. Nu hij zelf een dagje ouder wordt, krijgt hij ook wat meer oog voor wat weleens oneerbiedig het 'grijze offensief' wordt genoemd. Zijn antwoord is verpakt in suggestie en clusters. Het macho-gedrag maakt hij belachelijk via een van bezieling vervulde tango en een parodie op de Chippendales, waarin hij vooral hun vermeende domheid belicht. In 'Sarah', het titelnummer van zijn nieuwe cd, zingt hij over vrouwelijke ongesteldheid, om daarna uitvoerig stil te staan bij het vrouwelijk klinkende applaus dat daarop volgt. Lang heeft hij het voor zich gehouden, maar in deze show erkent hij volmondig dat hij de vrouw als het middelpunt van de aarde beschouwt. "De vrouw beschermt het leven en met dat element speel ik de hele avond. Gelukkig heeft ieder mens vrouwelijke eigenschappen. Ik voer een als travestiet verklede tweelingbroer op. Daarmee belicht ik als het ware het vrouwelijke element in mijzelf." Een racistisch mopje over Duitsers en verbrande Turken wordt direct gevolgd door een terecht- 'wijzing. "Vindt u niet dat u wel heel erg luid lacht?". Een dodelijke stilte is het gevolg. Het is overigens een van de weinige keren dat Van Veen zich zo cynisch uitlaat. Zoektocht Een stempel, waar Nederlanders zo gek op plachten te zijn, valt zoals zo vaak bij Van Veen het geval is niet op zijn show te drukken. Ergens tussen cabaret, chanson, theater en tragi- comedy gaat hij het publiek voor in een zoektocht naar zichzelf. Zoals het een goed international betaamt, is zijn show niet echt aan taal gebonden. In België voelden degenen die de Nederlandse taal niet machtig zijn - getuige een recensie in De Morgen - zich allesbehalve tekort gedaan. Oneliners als 'Brand in crematorium, één dode' en 'Ik ging met vader naar het bos en kwam in mijn moeder terug' zullen aan hen voorbij zijn gegaan. Maar het van Irvin Berlin geleende 'Take my Breath Away', al heeft het nummer in zijn uitvoering een totale metamorfose ondergaan, is voor een ieder herkenbaar. Datzelfde geldt voor Tracy Chapmans 'Baby can I hold you', dat hij met een ongekende warmte voor het voetlicht brengt. De bewondering voor Jacques Brel klinkt door in 'Voir un ami pleurer'. Af en toe is hij een clown met een inktzwart gevoel voor humor, maar bovenal is hij toch de dromer die de samenleving een spiegel voor houdt, zonder in grof geschut te vervallen. Zijn lange ervaring heeft hem geleerd dat fluisteren doeltreffender is, bovendien komt de boodschapper geloofwaardiger over. Dromen "Noem me een dromer, noem me voor mijn part naïef. Maar als een mens niet meer droomt, wat blijft er dan nog over? Het mooie van dromen is dat er geen grenzen bestaan en dat je je fantasie de vrije loop kunt laten. Vandaar mijn lijfspreuk: 'Ik heb het in mijn dromen zelf gezien'. Ik ken verhalen van blind geboren kinderen die via hun dromen een prachtige wereld beschrijven, compleet met oceanen, bergen en steden. In mijn directe omgeving heb ik een blind kind meegemaakt dat via een klinische bijna-doodervaring een kwartje op de kast zag liggen. Daar kun je met je verstand toch niet bij! De droomtoestand is voor ons een onbekende wereld, die we waarschijnlijk nooit helemaal zullen doorgronden. Laat mij daarom maar lekker dromen! ". De veelzijdige theaterpersoonlijkheid deed vijf jaar geleden voor het laatst in Nederland nadrukkelijk van zich spreken met zijn jeugdserie BB-de beer, die ook via de NCRV-televisie is uitgezonden. In de jaren die daarop volgden, maakte hij een wereldtoernee 'die hem naar Oostenrijk, Duitsland. Zwitserland, Frankrijk. Engeland en de Verenigde Staten voerde. Via België en Luxemburg maakt hij nu dus de overstap naar de Nederlandse theaters. Samen met het duo Mini en Maxi is hij een van de weinige Nederlandse artiesten die vaste grond onder de voeten heeft weten te krijgen in landen met een lange en rijke theatertraditie. Een succes dat hij voornamelijk toeschrijft aan zijn sterk mimisch vermogen, wat ook het kenmerk is van Mini en Maxi. "Hoewel ik ben voortgekomen uit de cabaretwereld heb ik eigenlijk nooit gepast in dat typische taalrijtje van Paul van Vliet, Seth Gaaikema en noem ze allemaal maar op. Van huis uit ben ik muzikant. Wat ik op het toneel doe, beschouw ik als een compositie, niet als een conference. Vanwege de universele taal van muziek is het voor mij in Parijs zelfs gemakkelijker spelen dan in Amsterdam. Frankrijk is altijd een goede voedingsbodem geweest voor mime en chanson. Het Nederlandse publiek is veel meer toegespitst op tekst en ik ben nu eenmaal niet zo'n taal- fanaat. In Japan zien ze mij voornamelijk als een representant van de Europese cultuur. Ook als ze de show maar zo-zo vinden, hebben ze daarom toch het gevoel iets bijzonders te hebben gezien." Hoewel je het hem niet aanziet, kan Van Veen zelfs niet meer tot de categorie oudere jongeren worden gerekend. Waarschijnlijk krijgen we in hem de Nederlandse Sinatra, want 'afbouwen' komt in zijn woordenboek niet voor. "Als je mij vraagt naar de artistieke doelen die ik mezelf nog gesteld heb, kan ik daar heel kort over zijn. Het is mijn ideaal om gewoon op de huidige voet verder te gaan. Privé ben ik ontzettend gelukkig en ook als artiest zit ik lekker in mijn vel. Zingen doe ik het liefst. Ik hoop daar minstens nog tot Sint-Juttemis mee door te kunnen gaan. Het contact met het publiek kan en wil ik gewoon niet missen. Maar daarnaast vind ik het heerlijk om bij tijd en wijle te schrijven, een stuk te regisseren of om gewoon enkele maanden helemaal niets te doen, zodat ik wat tijd aan vrouw en kinderen kan besteden. Het is juist de afwisseling die mijn bestaan zo boeiend maakt. Artistieke uitdagingen zijn onlosmakelijk met mijn leven verbonden. In het buitenland hou ik regelmatig uren durende persconferenties waar gemiddeld tientallen journalisten op afkomen. Niet altijd even gemakkelijk, maar het creëert wel een spanning die ik nodig heb om goed te functioneren en te presteren." Kikkerland "Toch merk ik dat ik de laatste jaren anders tegen het leven ben gaan aankijken. Tegen Nederland in het bijzonder. Hoe langer ik van huis weg ben, hoe meer ik dit kikkerland met zijn typische eigenschappen en gewoonten ga waarderen. Het is daarom heerlijk om weer een poosje terug te zijn. Verder raak ik steeds meer gefascineerd door zaken die we collectief niet kunnen begrijpen en bevatten. Vanuit diezelfde fascinatie maak ik ook theater. Mijn voorstellingen worden opvallend goed bezocht door mensen die zoekende zijn. Dat merk ik aan de reacties na afloop. Een gevoel dat ik maar al te goed herken". De Magie van een Lach en een Traan is op 7 en 8 februari te zien in de Maagd in Bergen op Zoom, op 9 en 10 februari in De Kring in Roosendaal en van 10 tot en met 13 april in het Chassé Theater in Breda. Jaap Pleij |