VOLKSKRANT RO |
Eigenwijze dochter zoekt eigenwijze vader |
29 okt 1998 |
| Van onze verslaggever AMERSFOORT 'Een meedogenloos romantisch avontuur', noemt Herman van Veen zijn speelfilm Nachtvlinder. Het gewicht van die kreet schuilt in de tegenstelling tussen 'meedogenloos' en 'romantisch'. Meedogenloos staat volgens de regisseur voor wetenschap, en romantisch refereert aan geloof. 'Nachtvlinder is een ontmoeting tussen mensen die weten en mensen die geloven. De film gaat over een conflict tussen opportunisme en feiten, zoals al mijn werk daar op een of andere manier over gaat.' Van Veen wekt een opgejaagde indruk. Hij moet nog twee scènes draaien op een middeleeuwse boerderij, terwijl het al namiddag is. Een paard toont zich een lastig acteur. Keer op keer wordt een scène gerepeteerd waarin een stel in lompen gehulde middeleeuwers een jongeman willen ophangen, totdat een dame ter paard - een stand-in voor Babette van Veen - op het nippertje redding brengt. Zij nadert in galop de galg. En dan gaat het mis; het beest weigert te stijgeren. De vlucht van de zelfbenoemde beulen - een lilliputter vergeet de Middeleeuwen en roept quasi-geschrokken 'shit!' - oogt door het weigerachtige paard overdreven. Het weer toont zich intussen evenmin een gedweeë partner. Zon en wolkenvelden wisselen elkaar in gestaag tempo af. Van Veen, op klompen het drassige land rondom de hoeve trotserend: 'Dat is filmen. Met 34 volwassen mensen staan wachten op een wolk. Omdat in het vorige shot de lucht ook bewolkt was. Ik vind dat mooi. Het maakt je ervan bewust dat macht relatief is. En er ontstaan soms waardevolle gesprekken, tussen neus en lippen door.' Nachtvlinder wordt Van Veens tweede film. In 1979 regisseerde hij Uit Elkaar. 500 duizend Nederlanders zagen de film, en de verkoop aan het buitenland was bovengemiddeld. Toch duurde het twintig jaar voordat hij zich opnieuw aan een lange speelfilm kon wagen. Zo gaat dat in Nederland, stelt Van Veen zonder rancune vast. 'Ik ben entertainer, word niet gekend als cineast. Het geld gaat doorgaans naar pure filmers.' Het budget van Nachtvlinder - ruim 2 miljoen gulden - is volgens producent Ron van Eeden snel bij elkaar gebracht, door particuliere geldschieters. De Rabobank beloofde een flink aantal kaartjes voor relaties af te nemen. En ook de KRO, die een televisiebewerking in vier delen zal uitzenden, betaalde mee. Van Veens scenario speelt zich af in 'een tijd die de Middeleeuwen kunnen zijn', in een land dat 'in Noord-Europa zou kunnen liggen'. Een jonge vrouw (Babette van Veen) zoekt in die contreien haar vader Wogram (Herman van Veen). Die vader, een alchimist, trok erop uit om de koning van Haland, een albino die allergisch is voor licht, te genezen. 'Ik ben redelijk eigenwijs. Mijn vader is redelijk eigenwijs. Dus ik heb wel getwijfeld of ik een rol in zijn film moest spelen', erkent Babette van Veen. 'Maar uiteindelijk accepteerde ik zijn aanbod nog voordat ik het script had gelezen.' Haar rol is heerlijk, stelt ze vast, met het einde van de draaiperiode in zicht. Een avonturenfilm is een speeltuin voor acteurs. Schipbreuk lijden. Paardrijden. 'Ook al kan ik dat allemaal niet. Gelukkig ben ik redelijk goed in het doen alsof ik iets aardig kan.' De tegenspeler van Babette van Veen is debutant Arthur Kristel. Hij werd gecast nadat Herman van Veen hem zag in een documentaire over zijn moeder Sylvia Kristel. Een rasacteur noemt de regisseur de speler met de wilde bos haren. 'Hij deed mij denken aan Willem van Hanegem, toen die nog jong was en bij Velox voetbalde. Robuust. Ogenschijnlijk traag. Maar met overzicht.' De regisseur kijkt naar boven en ziet in de verte de lucht donker worden. Kleuren en tinten zijn belangrijk in deze film, zegt Van Veen, die Nachtvlinder opdraagt aan Hans G. Kresse, de schepper van Erik de Noorman. 'Met die strip groeide ik op. Net zoals met Kick Wilstra en Kapitein Rob. En met plakjes leverworst. Daar val je op terug. Je kunt alleen je eigen ervaringen vertalen en doorgeven.' Nog zo'n ervaring is de dood van een goede vriend van Van Veen, enkele jaren geleden. Aan het sterfbed vroeg de regisseur hem vanuit de hemel een bruine vlinder te sturen. Toen hij dit verhaal in het Hilversumse theater Gooiland vertelde, als onderdeel van zijn theaterprogramma, daalde er op het toneel een bruine vlinder neer. 'Dat bedoel ik met geloven en weten. Is iets zo? Of geloof je dat iets zo is?' RO |