VARAgids
Mart Smeets

COLUMN | MART SMEETS | FOR THE RECORD

VAN VEEN & LEERKES

week 17 2013

Misschien is dit wel een beetje zware kost, maar ach...mag het misschien? Mag je, als mens dat in vrijheid leeft en alles mag uitkraaien wat je wilt, wel eens stilstaan bij het korte leven van de in Roemenië geboren dichteres Selma Meerbaum-Eisinger? Een achttienjarige vrouw die de avond van de 16de december 1942 niet meer haalde in het Duitse vernietigingskamp Czernowitz, een plaats die tegenwoordig in de Oekraïne ligt.


De jonge vrouw schreef met potlood 57 gedichten en hield de velletjes papier bij elkaar in een losbladig boekje. Ze vertaalde vijf gedichten van anderen; de rest schreef ze zelf. Het zijn gedichten die op zijn minst de klank van melancholie laten horen, maar ze zijn ook licht, dansend soms en duidelijk. Mooi vooral, qua vorm, eerlijk, prettig om naar te luisteren. De 57 gedichten reisden mee met de vriend van de dichteres; op weg naar het beloofde land, naar Israël. Onderweg naar gerechtigheid en een vaste verblijfplaats overleed Lejser Fichman en de papieren die hij bij zich droeg kwamen pas boven water in 1979 toen ze uitgegeven werden in Israël. Een jaar later gebeurde dat in Duitsland, want Meerbaum-Eisinger schreef in het Duits, hoewel ze Roemeense was.

Dan komt de muziek langs. Herman van Veen en zijn vaste gitariste, Edith Leerkes, hoorden de vertaalde teksten en maakten een cd: Songs In The Distance; een prachtplaat. Muziek omgeeft als het ware de woorden van de jonge vrouw, het luisteren ernaar zet aan tot zachte, maar ook trieste gevoelens. Waarom leven wij in een wereld waar de een de ander mag doden omdat de ander de een niet is? Waarom maken de impressionistische uithalen van een jonge vrouw zo veel indruk op je? Is het omdat we, goddank, niet om kunnen gaan met de verschrikkingen van de nazi's van toen en, goddank, ook niet met die van de nazi's die nog komen?

Ik kan er bijna niet tegen. Tegen de sfeer van die dagen in mei. Ik krijg iets opstandigs en kwetsbaars. Deze muziek, deze teksten maakten me rustig. Leerkes is fenomenaal, de viool van Herman snijdt door de ruimte. Veertien liederen om het begin van mei mee door te komen. Leerzaam, teder en echt. Prikkeldraad en pijn en toch verlichting. The sky seems close enough to feel and flocks of birds are winging south...


POR THE RECORD ZATERDAG, RADIO 2, 00:02 UUR
BELUISTER DEZE MUZIEK
OF
EEN SPECIALE SMEETS-SPOTIFY-PLAYLIST OP VARAGIDS.NL



Mart Smeets