| Amersfoortse Courant Leo Thuring |
"Clown creeërt stilte, waarin publiek gejammer in de wereld wel kan horen" |
27 augustus 1983 |
|
HOORN — Herman van Veen in Hoorn. Een bezorgde
troubadour, die met zijn heimwee op doorreis is naar Den
Haag, Amsterdam, Vlaanderen, New York, Parijs, Zurich en
Bonn. Het IJsselmeer vóór het Parktheater, dat als e?n fantoom van geronnen bakstenen de dijk domineert, is op deze
zomeravond een donkere spiegel, waarin de maan zich opmaakt voor de warme nacht. De stad is uitgestorven, va-
cuüm getrokken door de televisie, die de burgerij in zijn net-
ten heeft verstrikt.
Voordat hij zich in de magische toneelcirkel door de .schijnwerper laat vangen, tourageert Van Veen eerst met gepaste haast in een vreugdoloze bistro, waar papieren placemats fungeren als doekjes voor het culinaire bloeden. Het lijkt een ideaal decor voor een bewogen grafrede, waarvoor Van Veen graag zijn bronzen bombardonstem laat luiden. Hij buigt zich over de koperen pan met zijn karbonade „bonne femme" en begint aan zijn avondwake. Onduidelijk "Wat sommige Amerikaanse critici mij verweten hebben is dat ik in hun ogen onduidelijk was. „Wat wil ie nou?", vroegen zij zich af. „Wat is die man eigenlijk? Een clown, een marktkoopman, een chansonnier, een balletdanser?". Ze kwamen er dus kennelijk niet uit. Op mijn beurt zou ik die critici willen vragen: "Wat hebben jullie eigenlijk gezien? En wat is er in feite aan de hand?". Want daar gaat het toch om. Wat wordt er achter de schermen door de politici bekonkeld. Hoe groot is het onrecht in deze wereld en hoe ernstig de oorlogsdreiging? We leven in een maatschappij, die er op het eerste gezicht proper uitziet en wentelen ons behaaglijk in een gewapende welvaart. Maar wat is de prijs die we voor dat gemak en onze rust betalen? En wat doen we eraan? Hoegenaamd niets. Het leed licht wel telkens op in onze televisietoestellen, maar we wensen er geen enkele consequentie aan te verbinden. Toch is er leed waar je niet omheen kunt. Deze wereld zit vol onrecht dat schreeuwt om een aanklacht. En daar praat ik over in mijn programma. Ik probeer mijn publiek niet in slaap te sussen met vrijblijvend cynisme, een snuifje humor met zeven smaken en wat sarcasme, want daar wordt niemand wijzer van of beter door. Ook ik niet. Met Harlekijn hebben we de Stichting Colombine opgericht die gelden inzamelt en het resultaat is dat er nu in Manilla een confectiefabriekjc staat, waar honderd vijftig vrouwen werken, die met hun kindenen weer een normaal leven kunnen leiden. Dat geeft de clown meer voldoening dan een staande ovatie of een fraaie kritiek. Er blijkt namelijk uit dat je ook als kleine man een project van de grond kunt krijgen waarmee je wat voor anderen kunt doen. En dat is een ontdekking waar ik voorlopig niet over uitgepraat ben". Lef Over zijn plannen voor de nabije toekomst verstrekt hij uiterst concrete mededelingen. In december vliegt hij met zijn Harlekijn-brigade naar New York en gaat hij voor de tweede keer in successie proberen Broadway stormrijp te maken voor zijn hersenspinsels. De eerste keer, in december 1982 is hij erheen gegaan met het idee: Je hebt geen schijn van kans. dus heb je een reële kans van slagen. ..Mijn Amerikaanse co-producent Michaël Frazier en Shirley MacLaine die ik al jaren hoog heb zitten, zeiden het weer even anders", herinnert hij zich. „die hadden mijn show ergens in Europa gezien en hebben me daarna eensgezind over de drempel getrokken. „Het is onmogelijk", riepen ze. "dus is het mogelijk". En met die wijsheid op zak ben ik toen maar, in het vliegtuig gestapt". Zijn eerste aanval op het bastion van Broadway duurde een week „En daarna", bekent hij "had ik het lef niet meer om voor een tweede week vier ton op de richel te leggen. Dat was namelijk de investering die nodig bleek te zijn om de show nog eens zeven dagen te verlengen. In de Amerikaanse showbusiness is geld nu eenmaal de enige zaak die serieus wordt genomen. De rest is een zorg voor later. Je doet er ook op een heel andere manier zaken dan in Europa. In Amerika heb je te maken met advocaten en accountants, die uiteindelijk beslissen. Als een businessman drie uur naar je betoog heelt geluisterd zegt hij dan ook: "Ik vind het uiterst fascinerend wat u doet meneer Van Veen. Ik zal het voorleggen aan mijn advocaat". Chip Acht maanden geleden hebben zesduizend Amerikanen zijn programma bekeken en dat aantal is nu de basis waarop hij in december teruggaat naar New York. De geldschieters weten nu tenminste voor welk publiek hij interessant is. Dat blijken grotendeels studenten en jonge intellectuelen te zijn. En met die duidelijke gegevens bij de hand kan nu veilig worden gecalculeerd. „Ik heb eindelijk een verleden in Amerika", roept hij opgelucht. „Ik zit in hun chip". In de tweede ronde zal hij twee weken lang spelen in een van de zalen van liet New York City Centre, dal schuin tegenover de zaal ligt. waar Ed Sullivan al jaren optreedt. Als hij overigens zou willen, kan hij nu al voor de rest van zijn leven met zijn shows comfortabel door Amerika trekken. Maar dat is zijn ambitie niet. "Broadway is voor mij geen doel", houdt hij dapper vol, "maar een tussenstation op de terugweg naar Holland. Ik wil óók in Amerika optreden, maar in Holland wil ik leven". Van Veen waarschuwt bij voorbaat: ook deze keer zal hij op Broadway geen duimbreed afwijken van zijn overtuiging. „Dat heb ik de eerste keer niet gedaan en dat is me toen best bevallen. In het verleden is het me overkomen, dat ik in vermoedens bleef steken en verkeerde inzichten had waar ik dan overigens wel voor bleef knokken. Nu ik wat ouder ben geworden, realiseer ik me. dal het beter was geweest als ik in die tijd wat meer naar mijn hart had geluisterd en me wat minder had aangetrokken van de ogenschijnlijk waardevolle opinies van anderen. Ik denk nu: het is toch niet zo slecht geweest wat ik voelde en dacht". Vooruitlopend op de serie voorstellingen in december is hij kortgeleden naar New York gegaan om het gevechtsterrein vast grondig te verkennen. "Als je op Broadway loopt", merkte hij. „heb je de zekerheid: zo ziet 1983 eruit. Dat gevoel heb ik nou nooit in Alkmaar en Amersfoort. Daar denk ik het ene moment dal het al 1994 is en een dag later is het opeens weer 1927. Op Broadway heb ik dat soort, twijfels nooit. Ik heb daar ook toneelstukken gezien, die adembenemend mooi gespeeld werden. Tsjon- ge, tsjonge, zo'n „Torch song triolo- gy" van Harvey Feirstein is een belevenis van de eerste orde. Het gaat over een onbevlekte ontvangenis. Wat toch geen voor de hand liggende publiekstrekker is. Maar toch staan er elke dag opnieuw honder den mensen vóór de kassa's". Tempels Na zijn eerste Amerikaanse bliksemtournee heeft Van Veen samen met de Groningse journalist Jacques d'Ancona een reisverslag gepubliceerd, waarin zij een onthullend doorkijkje geven in de tempels van de lichte muze. waar de Amerikaanse theaterproducenten hun rituele dansen om het gouden kalf uitvoeren. Tol slot bekent hij daarin openhartig: "Teveel stukken blijven steken in mijn borstkas. Alsof ik een hoogspringer ben die in gedachten een sprong maakt en dan zijn medaille in ontvangst gaat nemen en verbaasd is als de jury zegt: "Maar u hebt helemaal nog niet gesprongen". "Oh. maar het is toch alleen maar dat doen wat je weet dat je kunt", zeg ik dan. „En daarvoor hoef je die sprong toch niet te maken". "Nou. zo functioneert het nóg steeds niet, meneer Van Veen. Springt u eerst maar. Dan zien we wel". "Die sprong maak ik heus nog wel een keer", belooft Van Veen. "Want, ik ben nu eenmaal een rasoptimist, die ervan uitgaat dat bijna alles lukt wat je serieus aanpakt. Ik ben er ook van overtuigd dat er in deze wereld een schitterend plan is waar wij mensen met zijn allen inpassen. Het briljante van dit plan is dat je zelf kunt bepalen of je eraan deel wilt nemen of niet". Leo Thuring. |