de Volkskrant
Patrick van den Hanenberg

Realist over de grenzen van het verstand heen

27 maart 2010

PROFIEL

ROB CHRISPIJN

'Het duurde tot Rob Chrispijn voordat de poëzie de liedtekst is binnengesmokkeld.' Een hommage aan de dichter achter de liedjes.


AMSTERDAM Het ondenkbare aannemelijk maken. Hoe schrijf je op dat zelfs het zwartste verdriet nog een gevoel van gelukzaligheid kan opleveren?
Waar haal je de woorden vandaan om, zonder oververhitte romantiek, te vertellen dat zelfs oorlog tot pure schoonheid kan leiden? Rob Chrispijn kan het.
Als docent aan de Amsterdamse Academie voor Kleinkunst introduceerde hij de term 'emotionele logica': een liedtekst moet een gevoelsmatige samenhang hebben die het gezonde verstand ontstijgt. De luisteraar mag zich niet afvragen: 'Zou dat nou?'

'Nooit zongen vogels harder dan na kanongebulder, de cacaofabriek in as. Nooit straalden sterren feller als toen bommenwerpers overvlogen en de stad verduisterd was.'

Nooit zongen vogels harder is de titel van de zojuist verschenen bundel met de honderd beste liedteksten van Rob Chrispijn. Maandag wordt de tekstdichter geëerd in De Meervaart in Amsterdam, als onderdeel van het Amsterdams Kleinkunst Festival.

Aan de hommage werken onder anderen mee Herman van Veen, Claudia de Breij, Peter Faber en Hans Dorrestijn.

Chrispijn werd in 1944 in Wenen geboren en groeide op in Amsterdam. Naast zijn baan als chemisch analist speelde hij in de band Tuig en bekwaamde hij zich in fotografie. Hij werd fotograaf voor muziekblad Hitweek, vertaalde daarnaast teksten van Bob Dylan en begon ook met het schrijven van eigen liedteksten.
Toen hij in de jaren zeventig contact kreeg met Herman van Veen, viel alles op zijn plek en werd Chrispijn de hofdichter van Van Veen, met teksten als Rozengeur, Jacob Olle en de vertaling van Suzanne van Leonard Cohen.
Van Veen: 'Toen ik zelf nog nauwelijks teksten schreef, zong ik veel op maat gemaakte woorden van Willem Wilmink en Rob Chrispijn. Rob doopt zijn pen vooral in beschouwingen. In zijn teksten zit altijd een duidelijke opvatting. Hij is heel specifiek, laat geen ruimte voor misverstanden. Een scherp waarnemer, die schrijft vanuit de traditie van de beat-dichters: slim, nuchter en grappig. Net als de bijzondere fotograaf die hij is.'

Tot halverwege de jaren tachtig maakte Chrispijn alle hoezen en publiciteitsfoto's voor Van Veen en de andere artiesten van het mu- zieklabel Harlekijn, zoals Hauser Orkater en Harry Sacksioni. Ook nam de belangstelling voor zijn teksten toe. Zijn afnemers, van wie een groot aantal maandag in De Meervaart optreedt, zijn lyrisch over het werk van Chrispijn.

Stef Bos: 'De intensiteit die poëzie kan hebben, is bij een liedtekst soms te veel van het goede. Voor je het weet is er teveel om naar te kijken. Grootheden als Dylan en Cohen balanceren geniaal op die grens. In het Nederlands heeft het tot Lennaert Nijgh en Rob Chrispijn geduurd voordat de poëzie de liedtekst is binnengesmokkeld. Rob schrijft teksten waarin de muziek zichtbaar verborgen zit.' Angela Groothuizen:
'Rob staat met beide voeten in de klei en is toch verbonden met alles buiten het domein van het dagelijkse verstand. Een aardse, spirituele man.'

Ook de componisten werken graag met het materiaal van Chrispijn. Erik van der Wurff, de muzikale steunpilaar van Herman van Veen: 'Veel teksten van Rob hebben een onregelmatig verloop. Dat maakt het schrijven van passende muziek lastig, maar het is daarom nooit clichématig. Zoals Kletsnatte clowns. Daar hoort dus filmische muziek bij.'



Patrick van den Hanenberg


Rob Chrispijn: Nooit zongen vogels harder.
Nijgh & Van Ditmar.


Hommage aan Rob Chrispijn,
presentatie: Angela Groothuizen,
29 maart in De Meervaart, Amsterdam.