| Nieuwe Revu Robert Vuijsje |
Wie denkt Herman van Veen wel dat hij is? |
22 sep 1999 |
|
Zijn ambitieuze film 'Nachtvlinder' werd door critici met de grond gelijk gemaakt en het publiek bleef massaal weg. Terwijl de film nog in slechts negen bioscopen draait, vragen wij ons af: Heeft Herman van Veen eerder een film gemaakt? Eén keer. in 1979. Die film. Uit Elkaar, had Van Veens eigen echtscheiding als onderwerp en trok een half miljoen kijkers. In de twintig tussenliggende jaren richtte Herman van Veen ( 54 ) zich op zijn echte beroep, theatermaker. Wat is het verhaal van Nachtvlinder? Ook Nachtvlinders geïnspireerd door een gebeurtenis in het leven van Herman van Veen. Acht jaar geleden zat hij aan het sterfbed van een goede vriend. Hij vroeg hem: "Mocht je in een andere werkelijkheid komen, stuur je me dan een vlinder in de kleur van je ogen?" Toen Van Veen een paar dagen later een tekst voorlas op een herdenkingsbijeenkomst voor de vriend, landde op het papier een vlinder. Een bruine. - erop besloot hij een 'huiveringwekkend middeleeuws sprookje" te maken over de boze struikrover Wogram (gespeeld door Van Veen zelf die de alchemist Abraham Mogen een blauwe schelp ontfutselt. Deze schelp zou de oogproblemen van de koning kunnen verhelpen. Met behulp van de blauwe schelp is het ook mogelijk om dolende zielen van overledenen waar te nemen, in de gedaante van nachtvlinders. Hield Herman van Veen het bij acteren? Nee hij was tevens regisseur, scenarist en producent van Nachtvlinder. Hoe waren de kritieken? Ongemeen fel en negatief. Een willekeurige greep: De Telegraaf: 'Een derderangs aflevering van Floris. afgemaakt met het bekende pseudo- filosofische sausje dat Van Veen zo gaarne door zijn theatervoorstellingen roert.' Trouw: Dat Van Veens eigen dochter Babette een van de hoofdrollen vertolkt, draagt er zeker toe bij dat Nachtvlinder een van de meest tenenkrommende ervaringen sinds De Zeemeerman is geworden.' De Volkskrant: 'Een warrige opeenstapeling van onaffe taferelen, gedachten en gevoelens, verzameld en rondgestrooid door een onhandige filmmaker.' Waren er nog meer problemen rond Nachtvlinder? Tot zijn grote spijt is de film niet te zien in Van Veens geboorteplaats Utrecht. Bioscoopondernemingen Wolff en Pathé wensten er geen doek voor vrij te maken. Marianne Wolff van Wolff: "De zwakkere Nederlandse films geven wij graag een steuntje in de rug. Maar Nachtvlinder viel gewoon tegen. Karakter heeft hier eindeloos lang gedraaid. Maar dat was dan ook echt een goede film." Ook op het Nederlands Film Festival. dat op 22 september in Utrecht begint, zal Nachtvlinder niet draaien. Van Veens manager Ron van Eeden: "Op 30 september komt Star Wars in de bioscoop. Die neemt zoveel doeken in beslag dat wij daarvóór wilden uitkomen." Wat vindt Herman van Veen van zichzelf? "Ik zal voor sommigen altijd controversieel blijven. Gelukkig maar, want succes is een geweldige ballast." Wat vinden wij van Herman van Veen? We zijn opgelucht dat hij voorlopig van die ballast is verlost. Wat vinden anderen van Herman van Veer René Mioch, presentator van Films en Sterren: "Iedereen in de Nederlandse filmwereld heeft Herman van Veen erg hoog zitten, maar tegelijkertijd zijn ze er allemaal dol op om iemand te zien falen. Dus ik denk dat er wel om is gelachen. We zijn het er natuurlijk allemaal over eens dat de film niet is gelukt. Herman van Veen is een erg begaafde theatermaker, maar nu is weer bewezen dat niet iedere theatermaker per definitie ook een goede filmmaker is. Sommige theatermakers zijn dat uiteraard wel. omdat het toch op elkaar lijkt. Alex van Warmerdam heeft die omschakeling bijvoorbeeld geslaagd gemaakt, maar hij hield zijn films dichter bij zijn theaterwerk. Herman van Veen heeft dat niet gedaan, dit project was misschien iets te ambitieus opgezet voor een beginnend filmmaker. Eén film in twintig jaar is gewoon niet genoeg. Hij heeft zich niet met genoeg ervaring omringd. Ik vrees dat hij onderschatte hoe moeilijk het is om een film te maken." Jules Croiset, de alchemist Abraham Mogen in de film: "Ik ken Herman al meer dan dertig jaar. hij was 28 jaar geleden getuige bij mijn huwelijk. Ik heb zelden zo'n trouwe vriend gehad. Als je eenmaal bevriend met hem bent. is dat voor het leven: er moet wel iets heel ergs gebeuren om daar tussen te komen. We zijn allebei uiterst romantische mensen. Hij had de rol van de alchemist speciaal voor mij geschreven. De film vond ik prachtig. Ik behoor nog tot het soort mensen dat kan genieten van dit soort verhalen. Bij langer en dieper kijken zie je misschien dingen die sterker hadden gekund, maar Herman had tijdgebrek. Aangezien ik het zelden of nooit eens ben met de pers. was ik niet echt verbaasd over de kritische recensies. Ik verwachtte het zelfs, omdat deze film 'on-Nederlands' is. Maar een heel klein deel van het publiek kan dit soort werken op zijn juiste waarde schatten. Na de kritieken heb ik Herman één keer gezien. Hij was er heel dapper en moedig onder. Hij moet teleurgesteld zijn, maar hij liet er niets van merken. Gelukkig heeft hij het zo druk dat hij geen tijd heeft om sip thuis te zitten. Maar da heeft hij ook niet het karakter naar." Hans Beerekamp, filmredacteur van NRC Handelsblad: "Op zich heb ik geen moeite met mensen die zich vanuit andere vakge bieden op het filmmaken storten. Als het een goede film opleven, juich ik dat alleen maar toe. Helaas was dat hier niet het geval. Het probleem vond ik niet eens het onderwerp van de film. Weliswaar heb ik weinig affiniteit met de gedachtewereld die uiteen werd gezet, maar dat is een kwestie van smaak. Ik vrees dat 't meer lag aan het feit dat hij te veel hooi op z'n vork had genomen. Als beginnend filmmaker was het verstandiger geweest om een ervaren producent in te huren die hem in hand had kunnen houden. Van al zijn verschillende functies vulde hij van producent en regisseur het zwakste in, en dat was fataal. Het overzicht en de coördinatie waren volledig zoek. Allerlei film- en acteerstijlen liepen door elkaar heen. wat een verwarrend geheel opleverde, acteerprestaties op zich waren niet eens zo slecht: zo'n Jules Croiset buldert zich overal wel doorheen. Ook Herman van Veen vond ik niet slecht als acteur, dat deed-ie nog wel aardig. Maar het geheel was gewoon niet goed." Jos Stelling, regisseur, via zijn assistente: "Jos heeft vorig jaar hetzelfde meegemaakt met zijn film No Plains ,No Trains, en dat deed nogal pijn. Hij heeft geen zin om hierover te praten José Kager, woordvoerder van de KRO: "Wij hebben Nachtvlinder mede gefinancierd en zenden de volgend jaar uit. Het misverstand is ontstaan dat wij ons ook zouden hebben vastgelegd voor een deel twee en drie. Herman wil inderdaad nog twee delen maken, maar wij hebben ons nergens toe verplicht. Dat we aan Nachtvlinder hebben meegewerkt, betekent absoluut niet dat we ons automatisch vastleggen voor een eventueel vervolg." Ron van Eeden, Van Veens manager: "Ik behartig zijn zaken al 22 jaar. Herman is een bijzondere, warme persoonlijkheid die bijzondere dingen doet, over het algemeen met succes. Met de film is hij uiterst gelukkig. Met de wel erg persoonlijk getinte kritiek wat minder. Het grote misverstand is, denk ik. dat de buitenwereld een kaskraker verwachtte, terwijl wij wisten dat de massa niet door een dergelijk onderwerp wordt aangesproken. Aanvankelijk zag het er nog wel goed uit bij proefvoorstellingen, maar na de recensies was dat snel afgelopen. Mensen vergeten dat wij voor de hele een budget hebben waar Amerikanen één dag voor draaien. De wereld is gewoon een Amerikaanse business geworden. Ik vond de felIe reacties van de pers onfatsoenlijk en zonder enig respect. Men vindt klaarblijkelijk dat hij alleen in de theaterhoek mag werken. Misschien was het omdat hij al zo lang zoveel succes heeft dat dit wel een keer móest komen.' ROBERT VUIJSJE |