AVRO/TELEVIZIER Dick Versteeg |
Herman van Veen |
22 sep 1990 |
| "Dit programma gaat over de kracht van het land. De cultuur, het landschap, de schoonheid, maar ook de problemen. We proberen aan te geven waarom de mensen zo zijn en in wat voor traditie ze denken. Ik laat zien hoe het was vóórdat Foster Parents Plan op verzoek ingreep in die levens. En hoe het probleem eruit zag na de komst van deze ontwikkelingsorganisatie. De documentaire maakt duidelijk dat je er iets aan kunt dóen, door het luttele bedrag van f 1,50 per dag te geven. Daarmee geef je zo'n kind een toekomst." Aan het woord is Herman van Veen, presentator van "Steen voor steen", dat de VARA donderdag uitzendt. "STEEN VOOR STEEN" toont Indonesië door de ogen van Herman van Veen, die niet alleen de clown, muzikant en auteur is die iedere Nederlander in het theater, op radio en televisie heeft leren kennen. Hij zet zich al jaren in voor ontwikkelingslanden en is voor dit humanitaire werk diverse malen onderscheiden. Hij was danig onder de indruk tijdens de opnamen op Java, zijn eerste reis naar het dichtbevolkte Indonesië. Wat hij zag, was in de eerste plaats oogstrelend. "Als je dit Java bekijkt, zie je eigenlijk alleen maar mooie beelden. Het verschrikkelijkste, armoedigste huisje heeft nog iets pittoresks. Zelfs de mensen die hier op de rand van de dood leven, blijven toch onvoorstelbaar gracieus", beschrijft Herman. "Mijn eerste confrontatie met een ontwikkelingsland was in Noord-Afrika. Daar was ik al danig onder de indruk. Daarna ben ik regelmatig naar de Filipijnen geweest en dat heeft me onvoorstelbaar geraakt. Ik was vooral zo van de kaart omdat de problemen zó groot bleken te zijn, dat er nauwelijks oplossingen te vinden zijn. En ook hier in Indonesië zijn de problemen zó immens, dat je alleen op zeer kleine schaal een kans hebt om iets te bereiken. Je kunt er niet over theoretiseren. Er wonen hier honderdtwintig miljoen mensen in een gebied dat driemaal zo groot als Nederland is; werkelijk onder elk tabaksblad bevindt zich een Javaan." Maar liefst veertig percent van de be-volking van Yogyakarta leeft onder de absolute armoedegrens. Dit is het Javaanse werkgebied van Foster Parents Plan (FPP), waar de meeste mensen van landbouw leven en dat in de kuststreken aanvullen met visvangst. De overigen verdienen de kost als handwerkslieden. De grote armoede en onderontwikkeling worden met geïntegreerde projecten aangepakt. Aan de thema's gezondheid, onderwijs, gemeenschapsontwikkeling . en inkomstenverdeling werkt FPP dus gelijktijdig en in onderlinge samenhang. Over het effect van het ontwikkelingswerk op Java zegt Herman van Veen: "Je moet het niet onderschatten. Mijn ervaring is dat een steentje in het water, hoe klein ook, grote kringen veroorzaakt en op den duur dus een enorm effect heeft. Het is misschien een beetje een cliché-voorbeeld, maar die golfjes die almaar verder ebben, doen ongelooflijk veel." Naar zijn mening heeft alles wat je daar doet, effect, ook al is het niet spectaculair. "Maar uit ervaring heb ik geleerd dat het zinvol is het bewust-zijn voor een andere manier van leven te helpen ontwikkelen. In dit geval praat je over projecten van Foster Parents Plan waarbij zo'n 16.000 fa-milies op de wachtlijst staan. Dat is natuurlijk al een immens aantal men-sen die je kunt helpen met zo'n actie, door Nederlanders op te roepen FPP te steunen. Maar het gaat er niet alleen om dit op de mensen thuis over te brengen, maar ook om wat die mensen hier ons te vertellen hebben. Wat wij weten, zouden we moeten kunnen delen met wat de mensen hier weten. Op een niet-agressieve manier. Er staat hier in de natuur niets om ons heen wat niet effectief is. Dus alle struiken en alle bomen worden gegeten. Ze doen hier dingen met planten en wortels en noten waar wij geen kaas van hebben gegeten. Er valt hier voor ons onvoorstelbaar veel te leren. En omgekeerd ook. En als je dat met elkaar kunt delen... Dat kan dus eigenlijk alleen door de media die ons vandaag de dag enorme kansen bieden." Onder de indruk Steen voor steen" was Van Veens eerste kennismaking met projecten van Foster Parents Plan. Na er met een gezonde dosis argwaan aan te zijn begonnen, zei hij tijdens de opnamen in Indonesië: "Ik ken veel ontwikkelingsorganisaties en nu heb ik dan Foster Parents Plan leren kennen. Ik moet zeggen dat ik danig onder de indruk ben van wat zij hier doen." De mensen daar op Java leven op klei. Herman: "Bij een beetje regen - en het kan hier verschrikkelijk gieten - kun je je voorstellen dat je in een zooi komt te zitten. In de blubber en narigheid, met alle insecten van dien. En als het hier gaat spoelen, spoelt ook alles wat reptiel is, mee. Schorpioenen, slangen en de hele kolerezooi spoelt mee je huis binnen. Zo simpel is het. Waar FPP dus aan werkt, zijn funderingen, betonnen vloeren, rioleringen, dat soort zaken. Die open riolen hier zijn natuurlijk geen pretje. Een soort snelweg voor ratten en andere overbrengers van narigheid. Die dingen moeten veranderen. Wat ik wil onderstrepen is dat de betekenis van de materie hier anders is dan bij ons. En dat is lastig uit te leggen. Toch blijf ik het proberen, ook in het theater. Ik heb in het verleden te weinig geïnvesteerd in het geven van voorbeelden. Ik heb te veel vanuit de verontwaardiging geappelleerd. En dat is te weinig." Hij besluit met: "Als je de situatie hier helemaal tot je laat doordringen, moet je gaan oppassen voor een soort giftige woede in je. Je blijft dan eigenlijk stikken in emotie. Daar schieten we niets mee op. Ik zei gisteren nog: ,lk heb toch liever een technocraat aan het hoofd van het ziekenhuis dan een filosoof'. Het probleem moet worden opgelost. Ik heb lang met mijn mond vol tanden gestaan en dacht dat het duidelijk genoeg was. Dat is op alle niveaus van mijn leven overigens zo, niet alleen in het ontwikkelingswerk maar ook in het theaterwerk. Ik heb uit ervaring geleerd te geloven in het geven van voorbeelden. Daar is ook deze film een onderdeeltje van.". STEEN VOOR STEEN Onder de titel "Steen voor steen" brengt VARA-televisie donderdag twee projecten van Foster Parents Plan in beeld: in Indonesië en India. Ruud van Gessel, de regisseur van het programma: "We proberen de documentaire een extra dimensie te geven door heel veel beelden te laten zien en die door presentator Herman van Veen te laten illustreren met zijn eigen commentaar. Door op deze manier te werken zijn de mogelijkheden om te improviseren het grootst. Met iemand als Van Veen kun je dan meestal wel rekenen op een verrassend en creatief produkt." Herman zal overigens ook een aan-tal liedjes, nieuwe zowel als bekende, ten gehore brengen. Hij wordt daarbij onder meer begeleid door Javaanse kinderen en inlandse muzikanten op traditionele instrumenten. Behalve het platteland in de omgeving van Yogyakarta in Indonesië, toont de film een stadsproject in de sloppenwijken van Madras in India. In beide ontwikkelingslanden werkt Foster Parents Plan aan de blijvende verbetering van de woon- en leefomstandigheden door de ontwikkeling van onderwijs-, gezondheids- en woonvoorzieningen in samenhang aan te pakken. Maar ook de cultuur en de natuurlijke schoonheid van beide landen, die in schril contrast staat tot de armoede, komen aan bod. Donderdag, Steen voor steen, Nederland 1 Dick Versteeg |