TC Tubantia
Herman van Veen

Kinderen van Soweto

21 juli 2009

Herman van Veen en zijn vaste gitarist Edith Leerkes geven dinsdag 8 december een benefietconcert in de Grote Kerk in Enschede. De opbrengst gaat naar de bouw van een Miracle Theater in Soweto in Zuid-Afrika. De eerste steen van het tweede theater dat mede door toedoen van de Herman van Veen Foundation verrijst, is al gelegd. Van Veen belooft het mooiste uit zijn repertoire te brengen. Het concert begint om 21.00 uur. Kaarten à 50 euro via het Nationaal Muziekkwartier.


Lees het exclusieve verhaal Het Mirakel van Herman van Veen hieronder.

Het mirakel

.....because a story is a story, and you may tell it as your imagination and your being and your environmental dictate; and if your story grows wings and becomes the property of others, you may not hold it back.
One day it will return to you, enriched by new details and with a new voice.

Nelson Mandela




Ze zijn met z’n drieën, twee zwarte mannen en een Vlaamse straattheatermaker. We ontmoetten elkaar op het zonnige terras van een ‘gasthuis’ in Pretoria, Zuid Afrika. Ze willen met Edith Leerkes en mij praten over een plannetje voor Soweto. Het grootste township van het Afrikaanse continent. Na de typische Afrikaanse handdruk, geen schud maar een in elkaar haken van de vingers en wat ditjes en datjes, vertellen de mannen, terwijl ik een Hadeda vogel op het hoofd van een tuincherubijn zijn verteerde maaltijd zie verliezen, dat ze medewerkers zijn van de non-profit Thesele Creative Society. Een theatergroep die zich vooral bezig houdt met het creëren en uitvoeren van educatieve straattheater programma’s. Voor en vaak met kinderen. Voorstellingen in de Afrikaanse traditie over dagelijkse gebeurtenissen als verkrachting, Aids en roofpartijen. Ze wilden ook kunnen spelen als de weersomstandigheden beroerd waren, een plek met een dak, een plaats met muren, een theater, en vroegen ons om financiële steun. We maakten een afspraak om te kijken waar zo’n zaal zou kunnen komen. Zij stelden voor af te spreken in White City Jabavu.


White City Jabavu is een wijk in het hart van Soweto. Stoffige zandwegen en afgebrokkelde asfaltbanen doorsnijden het landschap. De huizen zijn klein, de mensen wonen op elkaar geplakt. Met golfplaten worden kamers bijgebouwd, ovenheet in de zomer, ijzig koud tijdens de winternachten. De mensen leven op straat. Het is er gezellig druk en een tikje gevaarlijk. Er zijn heel veel kinderen en veel scholen. De scholen hebben ruimte: grote groene oppervlakten omgeven door prikkeldraad. De schoolpoorten blijven open tot zonsondergang. Ook na de lesuren is het er vrij druk. Kinderen komen sporten en spelen; buurtbewoners hebben er een lapje grond in leen om groente te telen.
Soweto verandert razendsnel.

“Nowadays is hard time for criminals” zegt de jongeman met een vers litteken op zijn kaalgeschoren schedel. Zijn vriend onder het afdakje, met een grote in krantenpapier gedraaide joint tussen zijn lippen, beaamt het: “Yeah, people don’t respect crime anymore man.” Het is negen uur ’s ochtends en ze zien het leven voorbijgaan.

In een straat verderop staat een jongeman grinnikend een vuilnisbak op te poetsen. “Life is changing man.” Twee jaar terug kreeg elk huis in Soweto een vuilbak en sindsdien wordt eenmaal per week overal de vuilnis opgehaald door de firma PIKI TUP (Zoeloevertaling voor ‘Pick it up”.) Geen smeulende vuilnisbelten meer in Soweto. De zwetende jongeman poetst elke week een honderdtal vuilbakken. Aanvakelijk deed hij dat gratis maar nu heeft hij vaste klanten die hem daarvoor betalen. “I have honest money man”, glundert hij “and people respect me.”
Vijf jaar terug waren alle straten in White City Jabavu hobbelige zandwegen zonder naam, met modderstroompjes in de regen en stofwolken in de zon. Nu zijn nagenoeg alle straten geasfalteerd met een keurig naambordje op de hoek.

De littekens uit het verleden zijn onuitwisbaar.
De mensen hier kijken niet om, maar vooral vooruit.

Ter plekke worden we hartelijk ontvangen door een goedlachse, oudere, zwarte vrouw. “Noem mij maar mama Majova, dat doet iedereen hier.” ‘The Miracle’ , zo noemen wij inmiddels ons project, zou ondergebracht kunnen gaan worden in het al bestaande en goed gerunde beveiligde Ipelegeng Community Centre in het hart van Soweto, de inmiddels miljoenenstad. Daar waar ooit de zwarte opstand begon die uiteindelijk het witte regiem zou doen vallen. Er werd besloten dat Tesele als groep binnen de werking van het Community Centre zou worden opgenomen, dat zij als NPO (Non-Profit Organisatie) zou ophouden te bestaan om zo onder de NPO registratie van Ipelegeng te komen. Het management van ‘The Miracle’, het misschien wel eerste echte theater in Soweto, zou in handen komen van Ipelegeng. Waarbij Tesele het artistiek beleid en deels het educatieve aspect op zich zou nemen.

We dronken limonade op de goede afloop en vlogen naar huis. Schreven een plan, mailde heen en weer, maakten een begroting, gingen op zoek naar geld en na wat gulle toezeggingen aan de gang met een architect. In januari 2007 plantten wij, op de plek waar het theater zou moeten verrijzen, symbolisch een boompje. Er werd door kinderen gezongen, door een geestelijke gesproken, een bisschop gaf zijn zegen, een medicijnman zong en danste en ik mocht met een spade, geholpen door een dokter en een ambassadeur, een kuil voor wortels graven.
We zijn inmiddels ruim twee jaar verder. Er ligt nu een drie stappenplan. Het bouwen, dat we inmiddels kunnen dekken, een parkeerplaats voor ± 100 auto’s en een exploitatieprognose.
Stap 1 wordt nu in gang gezet. Ze willen kunnen optreden vóór de WK Voetbal. Voor stap 2 lopen de aanvragen. Voor stap 3 verkopen we nu stoelen, de exploitatie, totdat ‘The Miracle’ zo sterk genoeg is om op eigen benen te kunnen spelen.

Mede daarom organiseren wij in de oude kerk op dat grote plein in Enschede een concert ten bate van dat mirakel. Eendachtig de op 20 november 1989 ondertekende en aanvaardde Rechten van het Kind artikel 12 en 31 waarin staat:

Als kind mag je een mening hebben over alles wat met jou te maken heeft.
Kinderen hebben recht op vrije tijd en het recht om te spelen in hun omgeving. Ze moeten recreatieve dingen kunnen doen, dingen dus, waarvan ze het gevoel krijgen dat ze er ontspannen en uitgerust van raken. Dat zijn sport- en spelactiviteiten, maar ook bezigheden die te maken hebben met bijvoorbeeld kunst, muziek, dans en toneel. En wat er in de buurt gebeurt.


Herman van Veen