Herman van Veen in de Pers

Rotterdamse Courant Joost van den Hooff	Herman van Veen : Cabaretier	23 mei 1976
	„Als kind wilde ik clown worden, maar toch voornamelijk Indiaan. Later arts of verpleger. En als ik in God geloofd zou hebben, zou ik iets in die richting zijn gaan doen. Ik wil op de een of andere manier helpen. En als Indiaan wilde ik waarschijnlijk geholpen worden,..." Na maanden laat Herman van Veen (31) weten eindelijk even tijd voor ons te hebben. Maanden met optredens in Duitsland, België en eigen land en waarin hij werkte aan zijn „volkstoneelstuk" Jukebox 2008, dat zaterdagavond in de Rotterdamse Doelen in première ging. In de hoofdrollen o.a. Hetty Blok, Trudy Labij, Bram van der Vlugt en Hermans tweede vrouw Marlous Fluitsma. Eind jaren zestig schoot Van Veen, Utrecht, conservatoriumleerling, vanuit het niets als een komeet omhoog aan het firmament van het vaderlandse showwereldje. Kranten uit die tijd spreken over een „fenomeen" en een „duizendkunstenaar". Wim Kan: „Een prachtig talent. Een uitschieter." Nadien is Van Veen nog wel eens verweten wat al te poëtisch vaag en zweverig en daardoor voor sommigen nogal onduidelijk te werk te gaan. Herman: „Soms vraag ik me wel eens af, de mensen die mij kritisch benaderen, willen ze je dood of willen ze je geluk? Als je iets schept wordt dat vaak op zo'n intellectualistische manier en zogenaamd professioneel benaderd, dat aan hetWAAROM volledig wordt voorbijgegaan. Het is toch merkwaardig hoe snel iemand of een groep die iets is begonnen wordt gekortwiekt. ledere verandering wordt meteen bekogeld. Als iemand een nieuwe bloem uit de grond weet te rammen, al ziet hij er achterlijk uit en heeft hij een lucht die nergens op lijkt, die bloem wordt meteen afgeknipt. Pas als die man overleden is.., Maar ik klaag niet. Ik heb een plaat voor m'n harses, dat heb ik nog uit dat arbeidersmilieu waair ik vandaan kom. Heb je het tegen mij, dan heb je het tegen me reet ook." Ik geloof dat je uiten een steun kan zijn voor mensen. Ik ben niet de enige die bang is in het donker. Als ik dat kan zeggen op het toneel, beteken je iets voor een ander. Ik vind het ook fijn, als ik lees van iemand dat hij tobt. 't is de bevestiging van het bestaan, hè. Ik laat mezelf op het toneel in m'n grootst mogelijke volledigheid zien, ik stel me daardoor kwetsbaar op en geef m'n medemens de gelegenheid naar Artis te gaan, het gedrag van Herman te zien. Zoals een ander bloed geeft geef ik mijn doen. Resusfactor Herman geef ik. Een avondje Herman kijken. Dat is noodzakelijk geloof ik, het herkennen. Identificatiemogelijkheid geef ik. En zo schaamteloos als het maar kan, in die zin dat ik zo min mogelijk verberg. En mijn nieuwe denkwijzen en for muleringswijzen laat zien. Zoals in mijn laatste programma: de dood te koop aanbieden als alternatief voor het leven. Ontevredenheid in energie omtoveren of verkopen die handel. Ik zeg daarin: Goed, daar zit je nu met je Shell-aandelen, je goed verzorgde oude dag. Met wat? Met geld? Met pensioen'? Wat niets met vrijheid te maken heeft, maar alles met afhankelijkheid. Die ouderdomsvoorzieningen, dat uitstellen van het ouder worden.... Veel mensen ontkennen dat ze ouder worden, doen net of hun neus bloedt. Dan zeg ik: „Dames en heren, uw neus bloedt." Weet je, dan kijken ze om. Ik doe het omdat ik ontzettend van de mensen hou. Ik heb nog nooit iemand gezien die ik zou kunnen haten of aan wie ik een hekel heb. Haten komt door omstandigheden, het zijn de omstandigheden die mensen zo maken, waardoor een goedwillende directeur van een multnational tot krankzinnige dingen komt. Ja, die man heeft zichzelf niet gemaakt. Of je moet hem doodschieten of je moet hem begrijpen. En als je hem wilt begrijpen, zul je de hele geschiedenis van na en voor Christus moeten begrijpen. Er is altijd een reden voor ieder menselijk gedrag. Maar omdat wij vinden dat dwalingen gestraft moeten worden, straffen we onszelf op een verschrikkelijke manier. Gelijkhebben, overwinnen, dat is het. Eigen schuld. Eigen schuld bestaat niet. Mijn hele denken en structuur zijn het gevolg van achtenveertigduizend opoes, overgrootvaders enzovoorts. Als mensen op een gegeven moment de verantwoording voor hun eigen dood op zich kunnen nemen is dat heel wat. Daar heb) je 'm weer? Dat is een probleem. Niet zielig, hoor. Maar mensen hebben zich zelfs afgevraagd of het wel echt was! Waarom huilt iemand? Omdat hlij verdriet heeft en niet omdat het lekker zout is. Waarom huil je? Niet om een ding, maar om duizend dingen die ineens tegelijk over je komen. Dat geeft vocht. Maar huilen is taboe. Iedere uiting van gevoel is bijna taboe. Dan stel je je aan. overdrijf je, ben je sentimenteel. Ik heb es een lied geschreven. Tederheid bestaat bijna niet meer. Maar we schreeuwen erom, we krijsen om hulp. En wat gebeurt er? We verpakken ons in zekerheid, in kapitaal, in flats.... Ik heb wel es gevraagd tijdcns een voorstelling of ieder een iedereen een hand wilde ge ven, gedachten doorgeven en dan kijken wat er aan het eind uitkomt. Ze kwamen niet verder dan zes mensen op de eerste rij! hchèhèhè. Waanzinnig gegiechel. Van Veen manipuleert de zaal weer eens, stond er in de krant. het marxisme viert hoogtij. Och, och. och, wat moeten ze nog veel leren. Ik heb ook wel es tegen een zaal gezegd: „Als wij met 900 mensen nu eens iets gaan willen." Dat kan niet. joh. Dat is geen theater meer en zo, dat is raar, dat is angstig, gek. „Een slechte grap die ook volledig de mist inging," schreef de krant. Niets de mist in, er werd alleen iets BEWEZEN. Ik heb wel es gehad, dat ik 20 minuten m'n bek heb gehouden. Ik kon niets meer uitbrengen. Ik begreep het ineens. Ik stond met een bek vol tanden. „Wanneer ga je weer zingen, heb ik daarvoor betaald?" Er ontstond een agressiviteit, jongen. Maar ze kregen WAARHEID voor hun geld. Beter kon het niet, weet je. Ik ben niet bang voor mensen, ik geloof dat dat het is. Ik heb wel spanning, maar geen angst, omdat ik van ze hou. Ik zou niets liever willen dan de mensen vreselijk gelukkig maken, dat ze gelukkig naar huis gaan, maar je hebt je Tederheid bestaat bijna niet meer. Maar we schreeuwen erom, we krijsen om hulp. En wat gebeurt er? We verpakken ons in zekerheid, in kapitaal, in flats.... Ik heb wel es gevraagd tijdcns een voorstelling of ieder een iedereen een hand wilde ge ven, gedachten doorgeven en dan kijken wat er aan het eind uitkomt. Ze kwamen niet verder dan zes mensen op de eerste rij! hchèhèhè. Waanzinnig gegiechel. Van Veen manipuleert de zaal weer eens, stond er in de krant. het marxisme viert hoogtij. Och, och. och, wat moeten ze nog veel leren. Ik heb ook wel es tegen een zaal gezegd: „Als wij met 900 mensen nu eens iets gaan willen." Dat kan niet. joh. Dat is geen theater meer en zo, dat is raar, dat is angstig, gek. „Een slechte grap die ook volledig de mist inging," schreef de krant. Niets de mist in, er werd alleen iets BEWEZEN. Ik heb wel es gehad, dat ik 20 minuten m'n bek heb gehouden. Ik kon niets meer uitbrengen. Ik begreep het ineens. Ik stond met een bek vol tanden. „Wanneer ga je weer zingen, heb ik daarvoor betaald?" Er ontstond een agressiviteit, jongen. Maar ze kregen WAARHEID voor hun geld. Beter kon het niet, weet je. Ik ben niet bang voor mensen, ik geloof dat dat het is. Ik heb wel spanning, maar geen angst, omdat ik van ze hou. Ik zou niets liever willen dan de mensen vreselijk gelukkig maken, dat ze gelukkig naar huis gaan, maar je hebt je eigen stomme gedoe. Dat gelukkig maken kan alleen met je eigen waarheid. Maar zolang ik zelf nog angst heb voor structuren, voor hoeken, voor politiek, moet ik me excuseren. Je vermoedt een hoop, maar ... Mijn laatste programma heeft een zekere verbijsterende stilte over zich gekregen, waardoor veel pijn bloot komt. Dat programma had tekstueel veel leed in zich. Ons volgend programma gaat „De Herman van Veen en andermans in de pijn-show" heten. Ik eh, ik probeer uit te leggen wat wat wij als vrolijkheid beschouwen het helemaal niet is. Wat wij als pijn en leed beschouwen heeft meer met de waarheid te maken dan wat wij vrolijkheid noemen. Ik weet niet wat vrolijkheid is. Ik denk dat het diepte is, vrede is, rust is, dat hel balans is, vrij zijn. Heel iets anders dan blij, zijn. Iets wat nu als grap overkomt bij conventionele grappenmakers is nerveusiteit. Het is blij zijn OM een ander. Ik wil NIET een ander vrolijkheid maken. Iedereen is blij om een ander, maar je moet hel jezelf doen. Kijk dan maar es hoe vrolijk iedereen nog is. Maak grappen over je zelf en niet over een ander. Dat is moeilijk, hoor. dat kan ik je op een briefje geven. Als ik zeg: Ik kan niet meer blèren, dan blèr ik, weet je. Opstaan Dat zoeken wat je doet, wat meteen een etiket krijgt. De manier waarop wij mensen ons uitdrukken, daar ben ik het volledig mee oneens, er zijn mensen die in de taal die we hebben heel scherp kunnen zijn. Maar ik vind dat maatschappelijk onbegrepen, volledig spastisch. Ik kan ook wel een listige cabarettekst schrijven op een wijze waarop ik iedereen een kat geef. Maar mijn afschuw en onzekerheid laat ik zien in de inhoud Van mijn programma. Hun auto kan voor- en achteruit, dat weet ik ook wel, maar niet opzij. En toch wil je wat veranderen, dan moet die auto opzij kunnen. De dingen moeten 180 graden om wil je wat veranderen. Het moet wel begrijpelijk blijven natuurlijk, maar het recht voor z'n raap cabaret draagt in het geheel geen gevaar in zich. Het slaat niet in. Het is leuk voor een korte lach of een felle schrik, maar veranderen doet liet niets. Omdat het onkwetsbaar is, verantwoord is. De mensen zeggen; „Inderdaad, zo is het" en houden dan op met denken. Ik zoek de meest rechtstreekse weg VAN HART NAAR HART en hou dan m'n bek. Het klinkt arrogant misschien, maar het is van mezelf geloofd wat ik doe. Integer. Het is een moeten. Geen heilig vuur of zo, hoor, nee. Het heeft met willen opstaan te maken. Waarom zet ik iedere dag weer m'n been uit bed? Dat zet ik uit bed, omdat ik wil weten waarom ik het doe. Het is tenslotte vegeteren wat je doet. De nacht, is de batterij voor de dag, geeft je weer energie. Waarvoor? Uiteindelijk, denk ik, voor de dood. Om optimaal aan bet leven bij te dragen tot leven. Een dier heeft een functie voor een ander dier. Als hij schijt, groeit er gras. De mens heelt dat ook en heeft bovendien nog verstand. Uiteindelijk zal bewezen worden, dat verstand energie is. Maar het handelen dat uit ons denken voortkomt vernietigt deze aardkloot. Daarom slaan we niet op uit bed. Warmte Maar ik geloot, dal het nog wel goed komt, al zal het wel ten koste van té grote offers zijn. Ik geloof in 's mensen overlevingsdrang. Ik ben een aartsoptimist. Dat komt door mijn opvoeding. Ik denk met dankbaarheid aan mijn jeugd terug. Een ongelooflijk warm milieu, waar alles voor de kinderen was. M'n vader, hij was typograaf, werkte op de fabriek. had de capaciteiten zich verder te ontwikkelen, maar hij heeft het niet gedaan om zijn kinderen een goeie school te kunnen geven. Het beste was niet goed genoeg voor ons. Iedere week een schone lange broek, iedere dag schoon ondergoed, geen gaten in m'n tanden. Bijna niet te verbeteren. Die veiligheid en warmte zijn erg belangrijk geweest voor mijn zijn en denken. Aan de andere kant gaf die veiligheid natuurlijk ook problemen .... ik ben 21 jaar thuis geweest - het kwam niet in me op op kamers te gaan wonen - en toen getrouwd. Dat was een goed huwelijk, logisch als je vanuit de warmte trouwt. Totdat je begint na te denken: Wat doe ik? Wie ben ik? Waarom? Alle vragen die ieder weldenkend mens zich op een gegeven moment stelt. De genegenheid lost de dingen dan heel simpel op, al was het stuklopen van dat huwelijk natuurlijk wel een enorme ervaring. Het verwachtingspatroon werd wreed verbroken. Met die kennis moet je dan verder leven en dat kan dan niet altijd met de persoon van wie je het gedacht had. Gemanipuleerd Ik heb mijn studie afgemaakt wetende dat ik die nooit in de praktijk zou brengen. Ik heb de onderwijsacte, zie dat ook als nuttig en noodzakelijk. Het is goed een vak te kennen. Of dat nu violist is of timmerman. Ik zong graag, dus was ik al gauw een muzikaal kind. Voor je het weet zit er dan een viool onder je kin en voor je het weet zit je op hel conservatorium. Dat wordt bepaald zonder dat je zelf een keus maakt. Ik heb een Israëlische toon op de viool, weet je, en dat wordt snel gezien. En dan krijg je mensen die willen dat je carrière gaat maken, begrijp je, en dat moet je dan gaan waarmaken. En dat doe je ook, omdat iedereen je daardoor zo aardig vindt. Totdat: ...JA, EN IK DAN!" Ik was 9 of 10 toen ik m'n eerste viool kreeg en dat terwijl bij ons in die Utrechtse volksbuurt het enige, muziekinstrument dat bespeeld werd de mondharmonica was. Het nieuwe stuk dat ik geschreven heb gaat over die huurt, over die tijd. Over een cafetaria waar het allemaal gebeurde en waar volgens mij veel uitgaande mensen geen benul van hebben. Hoe een rechtvaardig milieu dat is. Alles werd daar vanzelf geregeld, daar kwam verder niemand van buiten aan te pas. Zo'n straat was volledig autonoom, een straat in de staat in de staat. Met een heel eigen structuur. Ook oorlog was er, alles. Een grandioze straat was het. En wat ik nu met dat stuk wil overbrengen ... hel gemanipuleer. Ik wil een beetje duidelijk maken ... ik heb het in het stuk over de reactie op gewelddadigheid, die door films, kranten, radiostations enzovoorts op de mensen wordt overgebracht. Dus de verkleuring dr vertekening van het menselijk leven. Dat alleen de narigheid, wat misgaat de media baalt en daardoor het menselijk gedrag injecteert. Voorbeeld: als ergens een film draait, kun je er donder op zeggen dat kinderen of volwassenen zich gaan gedragen als de held in die film. Een groep jonge mensen in mijn stuk gedraagt zich als het idool in een vechtfilm. Spelenderwijs. Totdat een situatie ontstaat waarin spelen niet meer kan. Ze hebben dan al gereageerd als die held, de zelfcontrole is weg. Zoals mensen op de tribune ineens gaan slaan, omdat een bal overgaat. Logisch. hoor, ze zitten de hele week al in spanning en kunnen thuis het serviesgoed niet stukgooien. De hele zaak is dus uil balans. En daar heb ik schrik van zoals de Belgen zeggen. Daar ben ik bang voor. In het stuk laat ik de mensen slachtoffer zijn van dit soort affaires. De misdadiger is de held. Ik zeg niet dat een misdadiger een held is. Maar iemand die begaat een gevoelsmisdaad, krijgt geen relatie, diens behoefte wordt als waanzinnig, als achterlijk beschouwd. Hij gaat dan eisen, liefde eisen, aandacht, denk maar aan de Molukkers. Ik ben het er niet mee eens, maar vind het wel logisch. Ik verafschuw iedere vorm van geweld, maar geweld wordt te vaak ontkend. Daardoor maak je het gevaar groter. Waarmee ik niet zeg, dat het een triest stuk is. Om tragedie duidelijk te maken moet je naar feest kijken. Geloven Weet je, we voelen ons op een verkeerde manier verantwoordelijk voor het leven. Alleen voor onze directe omgeving. Is het 50 kilometer verder, dan houdt onze verantwoordelijkheid op. Het geloven komt vaak in de plaats van zelfrespect. Geloven in God, in een politicus. Mensen hebben sterkere figuren nodig om in zichzelf te geloven. Gebruiken als excuus vaak een ander. Ja, God heelt het zo gewild, zeggen ze dan. NEE. De mensen moeten zelf eens de verantwoordelijkheid nemen. Dat afschuiven van de verantwoordelijkheid, ik word razend als ik zulke dingen hoor. DE BIJBEL MAAKT IEDER LEVEN ONMOGELIJK. Dat is niet wat Jezus Christus bedoeld heeft. Iedere reden maakt het leven onmogelijk. Iedere wet die uit intellectualisme ontstaat in plaats van uit genegenheid, uit warmte, kan niet goed zijn. Wel logisch. Maar als logisch niet logisch was zaten wc niet in deze wereld. zoals wij het doen, dat is nu inmiddels wel duidelijk, kan het niet. Met andere woorden: als er van nu af aan niet anders gedacht wordt, roeit dit ras zich zelf uit. En van Jezus Christus heb ik wel dit begrepen. dat dat niet zijn bedoeling is. DAAROM LATEN WE JEZUS CHRISTUS NIET LANGER MISBRUIKEN MET RARE KERKEN EN ZO.