Nederlands Dagblad

Vijf uur op het verkeerde been

21 jan 2005

30 jaar Carré. Een historisch overzicht
Herman van Veen. Harlekijn Holland/Universal (3dvd)



'300 Minuten verstrooiing', staat er als motto op een driedubbeldvd die een overzicht geeft van werken en leven van Herman van Veen. De term 'verstrooiing' is in de mond van deze artiest natuurlijk van een hoog ironisch gehalte. Want 'verstrooien', dat doet André van Duyn en goed ook. De dubbele bodem is dat diens manier van optreden meer raakvlakken heeft met Van Veen dan je zou denken. Waar Van Duyn timing en typetje tot grote kunst heeft verheven, is Van Veen sterk in mime en frasering. Maar beiden zijn in eerste instantie clowns en zangers.

Er is een tweede dubbele bodem en die is minder onschuldig. 'Verstrooiing' als verzamelterm is ook gespeelde eenvoud. Want Van Veen ziet zichzelf als polyglot (iemand die veel talen kent), is internationaal gelauwerd, thuis in de grote zalen van de wereld. Kijk op zijn website en vindt 143 platen en cd's, acht dvd's en een handvol boeken in vijf, zes talen. Deze man is zich de duur en invloed van zijn werkzaam leven zeer bewust, dat is duidelijk.

'Verstrooiing' heeft een derde dimensie en die toont ook twee kanten van een medaille. Van Veen zet op het verkeerde been. Vooral de christenen in het publiek moeten anno 2005 wel aan vertwijfeling ten prooi zijn. Want ieder winterseizoen weer komt Hermann von Feen (hij speelt de komende twee jaar vrijwel altijd in Duitsland) met een iets andere kerstvertelling en dit jaar lichtte hij paginagroot in de weekbladen het apocriefe boek Wijsheid toe, in een advertentiecampagne voor de door Athenaeum, Polak & Van Gennep uitgegeven literaire uitgave van de Nieuwe Bijbelvertaling.
Volgens de theoloog Van Veen bestaat Wijsheid uit twee delen: een open brief aan de bestuurders van onze wereld en een ode aan God in de "vermeende woorden van Salomo'. "Hoe, wat en niet te dóen. Staat in klare taal voor u beschreven. Wees gelukkig dat u geen verdwaalde koning bent, want volgens Wijsheid wacht u als u niet volgens Gods wet regeert een smartelijk einde. En regeert u wèl, wordt u beloond met een heerschappij die duurt tot in de eeuwigheid. Ook dat lot wens ik niemand toe. Wijsheid leest als een sprookje. Een metafoor. Problemen beginnen als we onze eigen voorbeelden letterlijk gaan nemen. Degenen die hun geloof werkelijk begrijpen, weten dat het boek een handreiking is.

Een mensenverhaal van God."

Kwak-allegorie

Van Veen allegoriseerde in zijn net voorgoed afgesloten jeugdmarathon Alfred Jodocus Kwak vrolijk langs foute gelovigen en nieuwtestamentische onthechtheid en op 12 maart 2004 was daar opeens een 'Brief aan God', bij de Evangelische Omroep. Die ging zo:

Lieve God,
Waarom?

Herman van Veen PS.

Altijd gezocht
Niet gevonden
Het zoeken was te mooi

Het doel de weg
Het avontuur
Was om
Het avontuur

Geen kus
Is zoeter
Dan het verlangen
Naar zo'n kus

Dus laat me
Laat me zingen
Laat me schrijven
Laat me wandelen
Laat me verdwalen
Ik ken die weg

En mocht
Ik onverhoopt
Stikken
In het labyrint

Dan vraag ik U
Om adem
En draai me om

Weet U achter me


Heel fijngevoelig.
Maar even gemakkelijk staat Van Veen in zijn rol als Utrechtse voetbalfan enorm te tieren en te vloeken, voller dan je hoort in stadion of snackbar. En op zo'n moment is de kwaadheid voelbaar, niet gespeeld. In de wereld van zijn denken is er geen ruimte voor zalvende woorden, bij toetastende priesters die als dienaar heel erg mis zijn. De tweeslag tussen het geloof als geborgenheid of bron van zelfopoffering en het geloof als kerkelijk verankerde professionele hypocrisie komt vaak terug in zijn loopbaan en dit complete overzicht schuwt het niet.

Overlap

De vijf uur verstrooiing omvatten de periode 1971 tot 2000, van de eerste tot aan de op een na laatste van zijn vierhonderd shows in zijn thuis-theater Carré. De bekende nummers zitten erbij, zowel gezongen liedjes als conferences.
Er valt heel veel te genieten en bij aanstoot of ergernis kun je net als op de wc doorspoelen. Maar de box toont ook aan dat een veelzijdig kunstenaar door de tand des tijds en het steeds hogere verwachtingspatroon van publiek en critici - inhoud en technische perfectie - moet schipperen tussen beproefde sjablonen en de durf echt te vernieuwen. Dat laatste is al lang niet meer het geval. , Misschien moet Herman van Veen uitkijken voor overlap die overkill wordt Er zijn nu twee dvd's van A.J. Kwak, In vogelvlucht biedt in drievoud (cd 1 en 2 en een dvd) een overzicht van liedjes, clips en heeft interviews en documentaire extra's, Andere namen verscheen vorig jaar als een integrale theaterregistratie en nu is er deze megabundeling.
Het zal wel geen geldzucht zijn, maar de illustratie van de ontwikkeling die van Harlekijn naar Herman Sapiens (die loopt rechtop en fluitend over zijn eigen website) is nu wel rónd. Gelukkig relativeert de man ook nog steeds. In wezen blijft hij een ventje dat de nekharen overeind zet.

Hurmen vèn Vien zou niet anders willen.