het Nieuwe Land Hans Visser |
'Als een voorjaar gaat het voorbij' |
16 sept 1995 |
| AMSTERDAM - Cabaret is allang niet meer het onkruid van het theater. Het wordt serieus genomen. En nu het Nederlandse cabaret een eeuw bestaat is er alle reden voor festiviteiten, overdenkingen en... boeken. Een van de aardigste en zinvolste is 'Over het vak'. Veertien cabaretiers, die ook zelf hun teksten schrijven, geven hun kijk op hun werk. Onderhoudend en 'leerzaam' dank zij interviewer Coen Verbraak. Praten over het vak. Maar hoeveel de dames en heren ook vertellen: het geheim kan niemand onthullen. De duidelijkste conclusie is wellicht dat alles lijkt te draaien om de persoonlijkheid van de artiest. De rest is mysterie en dat moet zo blijven, want dat houdt het spannend, ook voor de cabaretier. Cabaret is amusement op niveau: een tikje volks, literair, artistiek, satire, romantiek en vaak grappig. Freek de Jonge vertegenwoordigt het allemaal. Een artiest, nog altijd in de groei, vertelt dat hij nu pas leert hoe hij moet spelen. Hij hoeft niet meer zo nodig degene te zijn die hij op het toneel laat zien. Een van de mooiste verhalen is het gesprek met Toon Hermans. Hij noemt zichzelf geen cabaretier. Die mensen zeggen te veel dingen met een kop en een staart, zegt hij. Toon legt uit hoe zijn beroemdste conference is ontstaan: die over de bal gehakt op het galabal. Een kwestie van spelen. Lachen Martine Bijl heeft thuis 'een stem waarmee ze een doodvonnis nog sympathiek zou kunnen voorlezen', schrijft Verbraak. Ze zou zo graag zonder glamour in een spijker broek haar programma's brengen. 'Het vak wordt toch al zo overschat', zegt ze. Paul de Leeuw heeft veel last gehad van mensen die hem als een avondje lachen beschouwen. Een chanson als 'Ces gens la' van Jacques Brel liet hij daarom soms weg. Todat de geluidsman hem erop wees dat er toch nog vast honderd mensen waren die daarop zaten te wachten. Die zouden dan het mooiste nummer missen. Maar net als Toon Hermans wil hij amuseren, zonder meer. Ook Youp van 't Hek draagt vaak ten onrechte het stempel 'grappig'. 'Grappigheid zit in je', zegt hij. Maar of humor altijd aanslaat? Die ene leuke vrouw op de eerste rij.gebruikt hij daarom als graadmeter. .Maar Hans Dorrestijn houdt liever een oogje op het oplichtende bord 'Nooduitang'. Een gevoel van ongeluk en onzekerheid was voor Brigitte Kaandorp de drijfveer om cabaret te gaan maken. Ze kwam toen het stuntelen in het cabaret blijkbaar een succesvolle trend was. Paul van Vliet citeert Wim Kan die vond dat een voorstelling pas goed is als die dertig keer is gespeeld. Houvast Voor Harrie Jekkers is praten over het vak soms gevaarlijk. Zijn interview eindigt met de anecdote dat hij na het gesprek door al het nadenken tijdens de voorstelling in de war is geraakt. Regelmatig worden er grappen geciteerd. Levensgevaarlijk, want grappen op papier kunnen heel erg vervelend zijn. Maar ook Verbraak heeft blijkbaar een goede hand van kiezen of hij had simpelweg geluk, want waar cabaretiers voorbeelden geven zijn die raak. Er valt dus ook hier en daar lekker te lachen. Misschien omdat ze niet als grap worden gebracht, maar juist als terloopse illustratie. Voor Bert Visscher is het enige houvast zijn eigen gevoel voor humor. Vindt hij een grap thuis al leuk, dan is die ook leuk. Geloof in eigen kunnen houdt ook Herman van Veen op de been. Nederlands cabaret is vooral taalvaardigheid zegt hij. Inspelen op de actualiteit. Hij is zelf meer muzikant. Seth Gaaikema vindt dat cabaret bij hem voortkomt uit woede. Want ook al is de avond een feestje, hij kan niet nalaten de mensen op te roepen zichzelf te zijn en iets te doen aan die wereld die op zo veel plaatsen niet deugt. Maar wat is cabaret...? Het is vluchtig zegt Paul van Vliet: 'Wim Kan is al vergeten, van Wim Sonneveld resteren nog wat liedjes en Pisuisse, Jacobs en Speenhoff worden kunstmatig in stand gehouden met een gedenkboek.' Seth Gaaikema zegt: 'Van grappenmakers blijft niets over.' En Van Veen: 'Het gaat allemaal voorbij, als een voorjaar.' 'Over het vak'. Uitgave: Theater Instituut Nederland. Prijs: f30. Een set ansichtkaarten van de geïnterviewden is los verkrijgbaar. Prijs: f 10,00 Hans Visser |