NCRV GIDS
BERTIL HUZEN

Herman van Veen zingt Schubert

16 aug 1997

Tweehonderd jaar geleden werd Franz Schubert geboren, de componist die van het kunstlied een juweel maakte. Wie die kunst beheerst, behoort al gauw tot een select groepje grootheden. Hoe is het als een buitenstaander zich op dit nobele terrein waagt.?


Op 21 en 28 augustus herhaalt de NCRV ter gelegenheid van het 200e geboortejaar van Franz Schubert het programma "Herman van Veen zingt Schubert". Begeleid door twee gitaren, pianoforte en cello vertolkte Van Veen bewerkingen van bekende Schubertliederen als Erlkönig, Standchen en een aantal liederen uit de cyclus Winterreise, waaronder Der Lindenbaum, Gu- te Nacht en Der Leiermann. Toen Herman van Veen aan het conservatorium studeerde, zong hij al Schubert. Maar naar eigen zeggen waren dat alleen de juiste noten, niet de goede toon. Hij vond zichzelf toen te jong. Nu vindt hij dat hij genoeg "kilometers" gemaakt heeft om Schubert te kunnen zingen.

Pianiste-klaveciniste Tini Mathot, (echtgenote van Bach- en barok- specialist Ton Koopman) begeleidde Herman van Veen op de pianoforte, de voorganger van de moderne piano.

MUZIEKVREUGDE

Tini Mathot: "Een klassiek geschoolde zanger benadert een Schubertlied veel meer vanuit de tekst bij het leggen van accenten. Herman deed dat veel minder.

Het werden veel meer cabaretliedjes. IK Vond het toen ik het achteraf hoorde, heel modern klinken. Schubert schreef zijn liederen oorspronkelijk ook niet voor een klassiek geschoolde zanger. Eerder voor een toneelspeler, zoals hij zijn eigen liederen ook zong. Ik denk ook dat er veel plezier en muziekvreugde uit klinkt, zo hebben we het zelf tenminste ervaren." De pianiste en de zanger kenden elkaar al heel lang en werken ook geregeld samen. "Toen Herman het voorstelde, dacht ik: waarom eigenlijk ook niet? Sommige mensen zullen het vreselijk vinden, maar ik heb niet het gevoel dat ik mijn spel geweld heb hoeven aandoen. Iedere zanger die je begeleidt, vraagt om een andere benadering. Dat is bij Herman niet anders dan bij anderen. Ik prefereer ook een klassieke uitvoering, maar hoe vaak zijn ,De vier jaargetijden' van Vivaldi niet op de plaat gezet. Waarom zou je het dan niet een keer anders doen? Het gaat slecht met de klassieke cd-markt. Er is een grote druk van platenmaatschappijen op bekende musici om dit soort 'cross-overs' op te nemen".

PICKNICK

De bariton Maarten Koningsberger zong onlangs nog een Schubertprogramma met hef Amsterdams Gitaartrio. Twee leden van dit trio (Edith Leerkes en Olga Franssen) begeleiden ook Herman van Veen tijdens zijn Schubert-recital. Koningsberger: "Schubert begeleidde zichzelf niet alleen op de piano, maar ook vaak met de gitaar wanneer hij zijn liederen voorspeelde. Bijvoorbeeld in de open lucht tijdens een picknick. Wat dat betreft is de combinatie piano-cello-gitaren zelfs historisch verantwoord. Wanneer Van Veen de liederen met alleen piano gezongen had, zou je veel meer geneigd zijn te vergelijken. Het zou waarschijnlijk ook te ernstig klinken. Wat dit betreft, is het een verstandige keuze". Koningsberger heeft als professioneel zanger altijd grote bewondering gehad voor Herman van Veen. In dit Schubert-project is volgens hem geen sprake van klassieke muziek. "Maar dat is ook helemaal niet erg".


IK KEN GEEN VROLIJKE MUZIEK'

Franz Schubert (1797-1828) is een componist vol raadsels, zoals de onvoltooide achtste symfonie (die volgens sommigen wel de- gelijk voltooid is), zijn ongelooflijke productiviteit, de tragische beeldvorming rond zijn persoon en zijn vroege dood. Geen enkel ander oeuvre is zo doordrenkt van eenzaamheid, verdriet, dood en verderf. "Ik ken geen vrolijke muziek," luidt een van zijn beroemdste uitspraken. Toch zou het ook niet juist zijn Schubert louter als een gedoemde componist af te schilderen. Hij was ook een levens- genieter, een banale grappenmaker die ook lichtvoetige tot optimistische werken schreef, maar nooit zonder een zwart randje. Schubert was immers een kind van zijn tijd.Maar ook zonder de opsmuk van romantische dramatiek en mythevorming leeft Schubert voort als de componist die de dood wist te vangen in een paar eenvoudige muzieknoten.




BERTIL HUZEN