| het Vrije Volk Peter Slavenburg |
Spektakel POL oogst ovatie |
15 apr 1988 |
|
ROTTERDAM - Hoewel de officiële opening pas vanavond plaatsvindt is de kop eraf: de nieuwe Rotterdamse Schouwburg is open. Het RO Theater, het huisgezelschap van de Schouwburg, preseteerde voor een tot op de laatste stoel bezette zaal de première van POL, een oer-Rotterdamse opera, gebaseerd op het werk van de schrijver Willem van lependaal. De première van POL werd bekroond met een minutenlang ovationeel applaus. Na het laatste handgeklap in de zaal, klonk van achter de gesloten gordijnen een opgewonden gejuich dat duidelijk maakte, dat het ook aan die kant van het toneel feest was tijdens deze eerste voorstelling in de Schouwburg. POL is in de eerste plaats een spektakelstuk, een grootschalige produktie die wat vorm betreft ver uitstijgt boven wat er gemiddeld in het theater is te zien. POL gaat een heel eind de kant op van de grote muscials Ik Jan Cremer en Cats, de enige Nederlandse theatershows van de afgelopen jaren met internationale allure. Imponerende decors, live-muziek van een acht-mans band, een koor, een handvol ster-acteurs, massa-scènes met bijna vijftig spelers op de vloer, een geluidontwerp van wereldniveau, enzovoort. POL komt, kortom, bij uitstek in aanmerking voor de opmerking: kosten noch moeite werden gespaard. Vanzelfsprekend moest het het stuk waarmee de Schouwburg werd geopend een feestelijk tintje krijgen: het RO Theater kon moeilijk op de proppen komen met een twee-akter van Pinter of zo. Dat het gezelschap koos voor een typisch Rotterdams verhaal is evenmin toeval. Alleen moest dat verhaal bijna helemaal bedacht en geheel geschreven worden. Dat de twee jonge regisseurs van het RO Theater ook dat aandurfden verdient grote waardering. Voor de muziek van POL deden Jos Thie en Antoine Uitdehaag een betrekkelijk veilige keuze. Herman van Veen en Erik van der Wurff, door de wol geverfde componisten, maakten er inderdaad iets aardigs van: gedegen muziek, net niet easy listening, niet opvallend maar afdoende. De regisseurs zelf schreven het libretto, de gezongen tekst. Dat zij daar niet veel ervaring mee hebben bleek gisteravond: een aantal spelers moest zich duidelijk inspannen om de tekst nog een beetje binnen de begrenzing van de muziek te houden. Misschien hadden Thie en Uitdehaag beter kunnen besluiten tot gedeeltelijk gesproken tekst in plaats van louter zang. Maar goed, een opera is een opera en ook bij uitvoeringen van Verdi's werk moet er wel eens wat gerommeld worden om tekst en muziek te laten sporen. Belangrijker dan de loop van het verhaal is de sfeer van POL. Rotterdam in de eerste twintig jaar van deze eeuw: crisis, sociale onrust, armoede, regenten die de stad besturen. En de haven, in die tijd weliswaar kleiner dan de haven van Amsterdam maar nietemin luid en duidelijk aanwezig. Een groot deel van POL speelt zich dan ook af op de kaden. De jonge Pol (Huub van der Lubbe), te vondeling gelegd door zijn arme moeder en opgevoed door een prostituée, voelt zich daar duidelijk thuis. Pol is een opstandig man temidden van het door Justitie en Kapitaal klein gehouden volk. Wanneer hij ontdekt dat zijn vader een rechter is, ziet Pol zijn kans schoon wraak te nemen. Niet alleen op die rechter die zijn moeder met een kind liet zitten, maar op alles waar die rechter voor staat. De crisis, de dreiging van de oorlog en de revolutie in Rusland geven Pol de gelegenheid om zijn wraak volledig uit te buiten. POL, dat zal duidelijk zijn, is een sociaal drama. Wat Pol, zijn familie en vrienden meemaken was destijds de bittere werkelijkheid voor grote bevolkingsgroepen. Zang en muziek echter ondergraven dat sociale aspect van het stuk. Het verhaal blijkt na verloop van tijd niet krachtig genoeg om de schijn van werkelijkheid overeind te houden. POL is vanaf dat punt geen toneel meer, maar show. Voor een echte show (zie Cats) heeft POL echter net niet genoeg power. (En budget, vermoedelijk, want theatershows zijn nu eenmaal vooral een kwestie van geld: hoe duurder, hoe beter). Nletemin is de inhoud van POL volkomen ondergeschikt gemaakt aan audio-visueel geruis. Zeer aangenaam geruis overigens, dat kan niemand ontkennen. De aankleding van de opera is zonder meer prachtig. Nu en dan kom je ogen en oren te kort en in de traditie van Franz Marijnen, de vroegere artistieke leider van het RO Theater, zijn er een aantal shock-effecten waardoor je bijna uit je stoel valt van schrik. Maar al met al is het niet genoeg om een avond lang ademloos, aan je stoel genageld naar te kijken en luisteren. En dat was toch de bedoeling? Alle voorstellingen van POL zijn inmiddels al uitverkocht. Het RO Theater verdient dat succes, omdat het met de produktie van POL, speciaal geschreven voor de opening van de Schouwburg, grote risico's nam. Dat de opera niet aan alle verwachtingen voldoet, is niet zo belangrijk: POL is de laatste ad-hoc voorstelling van het RO Theater. In september begint het gezelschap met een nieuwe, vaste groep spelers aan een reeks voorstellingen in de Schouwburg. 'Het Avontuur in de nieuwe Schouwburg', de slagzin waarmee RO Theater en Schouwburg de afgelopen weken de belangstelling van het publiek opwekten, begint dan pas écht. Peter Slavenburg |