Alkmaarsche Courant

Wat wijzer met Alfred Jodocus Kwak

10 september 1988

Als een volwassen mens al met moeite kan begrijpen waarom mensen in sommige landen massaal dood gaan van de honger, hoe valt dit dan uit te leggen aan een kind ? Wanneer je beelden van uitgemergelde mensen ziet, trek je medelijdend de portemonnee. Maar lost dit iets op ? Wat is de oorzaak ? Ligt het aan die mensen zelf? Of ligt het misschien aan ons ?

Op die vragen probeert Herman van Veen antwoord te geven in een kinderboek over arm en rijk in de wereld. 'Wat wijzer met Alfred Jodocus Kwak' heet dat boek. Het is geschreven in opdracht van het ministerie van ontwikkelingssamenwerking en bestemd voor gebruik in de hoogste klassen van de basisschool.


Lachen


Ondanks het zware, taaie onderwerp, valt er in het begin van het verhaal nog wel wat te lachen. De manier waarop Herman van Veen het gehannes met voedselhulp uitbeeldt, is komisch: arme, hongerige ratjes in de woestijn worden 'verblijd' met zakken droge melkpoeder (geen druppel water in de buurt om het spul vloeibaar te maken), conservenblikken (waar is de opener ?) en warme truien.

Onze eend Alfred Jodocus Kwak ziet dit hoofdschuddend aan: met het dumpen van voedsel zijn arme mensen niet echt geholpen. Maar hoe dan wel ? Kwak gaat op onderzoek, belandt bij een bank en vervolgens bij een bijeenkomst van arme en rijke landen die met elkaar bekvechten. Het gaat hem al gauw duizelen van alles wat hij hoort: honger hebben en arm zijn heeft alles te maken met handel, import en export, betalingsbalans, schulden en rentebetaling, prestige en macht.
Uiteindelijk besluit de eend dan maar in z'n eentje actie te ondernemen, ook al is het een druppel op een gloeiende plaat. 'Wat wijzer met Alfred Jodocus Kwak' is behoorlijk pittig. Misschien was het beter geweest het hele verhaal in stripvorm te brengen ? Alle uitleg had in het bijbehorende werkboek kunnen worden gezet. Want hoe de illustratoren ook hun best doen met het strooien van tekeningen over de tekstpagina's: het blijft een hele hap.

Ook over de inhoud valt wel wat kritiek te leveren. Waarom vertelt Herman van Veen niets over de rol van de natuur (droogte, te veel regen, sprinkhanen) ? Waarom zijn alleen de rijke landen slecht? Het zijn maar een paar puntjes, want het boek is verder prachtig. Het is te prijzen dat hij niet eindigt met een goedkope oplossing. Het boek eindigt met de woorden van Alfred Jodocus Kwak: "Ik ga iets doen, helpen, delen, in ieder geval iets."

'Wat wijzer met Alfred Jodocus Kwak' is geschreven door Herman van Veen in samenwerking met Bies van Ede en Jacques Weijters. De illustraties zijn van Harald Siepermann en Hans Bacher. Het boek is uitgegeven bij Harlekijn en kost (gebonden) 22 gulden.