Fries Dagblad

Opnieuw naar zwetende monster

4 juli 1990

Komend najaar gaat Herman van Veen weer naar de VS. De vorige keren leverden zijn shows in New York vernietigende kritieken op. Verwacht hij dat de de pers ditmaal positiever zal zijn? "Of slechter. Dat is niet de kwestie. Toen en nu is toch volstrekt onvergelijkbaar. Ik bedoel: de eerste keer stond ik op Broadway; de tweede keer in Carnegie Hall. Totaal verschillende werelden, hoewel het maar op een paar honderd meter van elkaar af ligt. Broadway stelt volkomen andere normen dan Canmegie Hall. Canegie Hall is over het algemeen klassieke muziek, met een andere pers dan op Broadway. Het is in principe het verschil tussen de Efteling en het Concertgebouw.


Ik kreeg heel verschillende perskritieken. Het publiek zelf vond het formidabel. De voorstellingen behoren tot de meest succesrijke die ik ooit gegeven heb. Er zijn films van. .. Kun je niet voorstellen. Maar het is business, jongens. Je staat er niet in Arnhem..."


Entertainer


Waarom ga je er heen? Succesdrang? Van Veen: "Waarom wil een voetballer bij Barcelonaen de omstandigheden spelen? Ik ben entertainer van m'n vak .Ik wil en de omstandigheden van dat vak leren kennen. Dat fascineert me; het is in'n beroep".

Maar is het publiek in de VS niet heel erg oppervlakkig? Van Veen: "Dat is hetzelfde als over tulpen praten. Holland is geen tulp. Holland is óók tulp. In de VS is een enorme oppervlakkigheid; óók. Maar je hebt er óók Woody Allen; je hebt er de meest unieke toneelschrijvers, een fantastische wetenschap... Het is een ongeloofijk land in al z'n extremen. En in New York is het echt 1990 hoor; in al z'n uitersten. Als je daar staat als Europeaan; in die kokende, wat ik noem, dat zwetende monster, die grommende metropool, als je daar staat met je stilte… , dat is een fantastische ervaring. Ook voor het publiek.

Maar het is tegelijkertijd 'what's your point'. Wat wil je bereiken, waarom staat die man daar? Ik zeg dan: ik wil er mee bereiken dat ik meer begrijp, dat ik weer kan weggaan. Dat is een heel raar antwoord, dat realiseer ik me met-een. Je kunt pas naar huis gaan als je ergens anders bent. Dat is de essentie van mijn activiteiten. Het is mijn eigen sporen vinden; mijn identiteit. Ontdekken wie ik ben. Dat kan ik alleen maar doen als ik afstand neem. In de VS leer ik zo onwaarschijnlijk veel over mijn vak; over wie ik ben. .. Ik ga door meedogenloze confrontaties heen,in positieve en in negatieve zin. Maar so what. Ik beu niet het type dut daar van wakker ligt.


New York Times


Ik kan me goed herinneren dat mijn Amerikaanse producer zei dut het grootste probleem zal zijn of de New York Times zal schrijven. Versta wat ik zeg: als de New York Times schrijft, dan besta ik En de New York Times schrééf. Weliswaar werd ik de geniaalste mislukking ter wereld genoemd, iemand die zó ongelooflijk naïef was om in het hol van de leeuw te gaan staan met dèt materiaal. Feit was dat mijn producer de dag na de première uitgelaten naar me toe kwam: de New York Times had geschreven, zoveel kolommen... Toen vroeg ik: hoe, goed of slecht? En hij zei: Dat doet er niet toe. Ik bestond".

Maar toch. Negatieve recensies. Van Veen: "De veelzijdigheid is voor bepaalde Amerikaanse recensenten overtollig. Die willen weten: what's his point; welk doelpunt wil hij maken. Die willen duidelijkheid. Maar ik zeg: 'duidelijkheid' heeft in 2000 jaar menselijke beschaving aangetoond een totale Apocalyps voor te bereiden.

Een atoombom is duidelijk, een kind begrijpt het. En ik vind dat dus iets bijzonder onduidelijks, omdat het zo bedreigend is. liet bedreigt alles wat onduidelijk is en wat ik respecteer. Ik zeg: wat we vergeten, gebeurt ook. En wat we niet waarnemen ook. Dat materiële, dat 'what's your point', is in mijn ogen een catastrofale ontwikkeling. Want die duidelijkheid is de duidelijkheid van de top van de ijsberg. Daaronder zit een klomp ijs. Prachtig, ironisch voorbeeld is wat met de Titanic gebeurde. Dat kon toch niet? Nee, natuurlijk niet, maar niet heus.

Het is juist dat aangeven van vermeende onduidelijkheden waar mijn specialiteit zit, dat is mijn point. My point is, there is no point. Why? Because there is no point".